Rusya’nın Suriye’deki en önemli stratejik çıkarı burada kurmuş olduğu üslerdir. Bu üsler sayesinde Rusya Doğu Akdeniz’de varlığını hissettirmektedir. Bu üsleri kaybetmek istemeyen Rusya, soruna ağırlığını koymaktadır. Rusya’nın Suriye’deki üsleri ve özellikleri de şunlardır

2.2.3. Stratejik Çıkar

Rusya'nın Suriye'deki en önemli stratejik çıkarı burada kurmuş olduğu üslerdir. Bu üsler sayesinde Rusya Doğu Akdeniz'de varlığını hissettirmektedir. Bu üsleri kaybetmek istemeyen Rusya, soruna ağırlığını koymaktadır. Rusya'nın Suriye'deki üsleri ve özellikleri de şunlardır

2.2.3.1.Tartus Limanı:

'Rusya açısından Suriye'yi önemli kılan sebeplerden birisi de Tartus limanıdır. Suriye'deki karışıklıkların artması ve olası bir rejim değişikliği sonrasında Tartus'un statüsünün ne olacağı belirsizdir.

Tartus, Rusya açısından birçok bakımdan önemlidir. Soğuk Savaş döneminde Sovyetler Birliği'nin Vietnam, Küba, Mısır ve Suriye gibi dünyanın çeşitli yerlerinde deniz üsleri bulunmaktaydı. Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra çeşitli ekonomik ve politik sorunlar yaşayan Rusya Federasyonu bu üsleri finansman yetersizliği ve ihtiyacının kalmaması gibi bazı sebeplerle kapatmak zorunda kaldı. Günümüzde Rusya'nın kontrolünde iki uzak deniz üssü bulunuyor. Bunlardan ilki Rusya'nın Ukrayna'dan 2042 yılına kadar kiraladığı tam donanımlı Sivastopol üssüdür. Bu üssü halihazırda Rusya'nın Karadeniz Donanması kullanıyor. İkincisi ise 1971 yılında SSCB ile Suriye arasında imzalanan anlaşma ile Rusya'nın kullanımına verilen Suriye'nin Tartus Limanı'ndaki lojistik ve bakım üssüdür.

Tartus Suriye'nin Lazkiye'den sonra ikinci büyük ve önemli limanıdır. Rusya bu limanın kullanımı konusunda Suriye hükümeti ile 2005 yılında yeni bir anlaşma imzalamış ve uzunca bir süre daha burayı kullanmayı garanti altına almıştır. Suriye'nin burayı tekrar Rusya'nın kullanımına açmasında Rusya'nın Suriye'den alacaklarının %70'inden vazgeçmesi büyük rol oynamıştır.

Tartus üssü esasen Rusya'nın Karadeniz Donanmasına bağlı bir üstür. Akdeniz, Aden Körfezi ve Hint Okyanusu'nda görev yapan Rus savaş gemilerine tamir-bakım, depolama, ikmal gibi lojistik hizmetler vermektedir. Aslında tam anlamıyla askeri bir deniz üssü sayılmaz. Kullanılabilirliği de tartışılmaktadır. Ancak, limanın önemli bir özelliği Suriye'nin diğer bölgeleri ile demiryolu ve karayolu bağlantılarına sahip olmasıdır. Bu açıdan Rusya için oldukça önemlidir. Rusya 2009 yılından beri burayı yenileme ve liman derinliğini artırma faaliyetleri yürütüyor. Akdeniz'de gövde gösterisi yapmak isteyen Rusya zaman zaman buraya savaş gemilerini de göndermektedir.

Kimi zaman Tartus'un Rusya açısından çok önemli olmadığı ya da limanın kullanışsız olduğu gibi görüşler ileri sürülse de gerçekte limanın Rusya açısından önemi tahmin edilenden daha fazladır. Sivastopol üssünün özel durumu dikkate alınmazsa, Tartus şu anda Rusya'nın ülke topraklarının dışındaki tek askeri amaçlı deniz üssüdür. Rusya Tartus üssü sayesinde Akdeniz'de ve dünya denizlerinde boy göstermeye devam edebilmektedir. Rusya bu üs sayesinde Akdeniz'deki diğer önemli deniz güçlerine varlığını hissettirmekte ve Akdeniz'deki büyük güçlerden birisi olduğunu dünyaya göstermektedir. Bu üs ayrıca Rusya'ya nostaljik olarak bir zamanlar süper güç olduğu dönemleri hatırlatıyor ve 'büyük güç sendromu' yaşamasına katkı yapıyor.

Rusya kendi tehdit değerlendirmesi içinde ulusal güvenliğini Akdeniz'den itibaren kademeli olarak tesis etmeyi planlamaktadır. Bunun için de mutlaka Akdeniz'de varlık göstermesi gerektiğini değerlendirmektedir.

Rusya Deniz Kuvvetleri Eski Komutanı Oramiral Vladimir Masorin'in 2007 yılı Ağustos ayında Rusya'nın Akdeniz'de kalıcı varlığının olması gerektiğini ifade etmesi buna işaret etmektedir. Masorin, Sivastopol kentindeki Rus filosunu ziyaretinde Rusya'nın İnterfaks ajansına yaptığı açıklamada, 'Karadeniz Filosu için Akdeniz çok büyük bir stratejik öneme sahip' açıklamasını yapmıştı.

İlk başkanlık döneminde Putin stratejik sebeplerle Vietnam ve Küba'daki üsleri kapatmıştı. Putin, ikinci başkanlık döneminden itibaren Rus donanmasına ağırlık vermeye başladı. Putin'in üçüncü başkanlık döneminde Rusya şimdilerde Küba, Vietnam ve Seyşel adalarıyla üs görüşmeleri yapıyor. Bu konuda ilk elden açıklamayı Rusya Deniz Kuvvetleri Komutanı Koramiral Viktor Çirkov yakın zamanda yaptı. Çirkov açık bir şekilde Tartus'u bırakmayacaklarını ve bu limandaki varlıklarını devam ettireceklerini söyledi. Çirkov'a göre, Tartus limanı Rus savaş gemilerinin Akdeniz, Aden Körfezi ve Hint Okyanusu'ndaki faaliyetleri için önemlidir.'

2.2.3.2. Hmymim Hava Üssü:

'Rusya, Tartus'taki deniz üssüne ilave olarak Lazkiye'de de yeni bir hava üssü (Hmeymim) kurmayı Suriye politikası kapsamında gerekli görmüş ve bu konuda önemli adımlar atmıştır.

Örneğin Rusya Federasyonu ile Suriye Hükümeti arasında 26 Ağustos 2015 tarihinde imzalanan anlaşma Rus hava kuvvetlerinin kalıcı olarak bu üsse yerleşmesine imkan tanımıştır. Akabinde bu anlaşmaya 7 Ekim 2015 tarihinde parlamentonun alt kanadı Duma, 12 Ekim 2015 tarihinde ise üst kanadı olan Federasyon Konseyi onay vermiştir. Rusya Devlet Başkanı Putin ise 14 Ekim'de Rusya'ya Suriye'deki askeri üssü sonsuza kadar kullanma yetkisi veren anlaşmayı onaylamıştır.

Bu anlaşmanın diğer önemli maddeleri ise özetle şu şekildedir: '1- Rusya, üssün kullanımı için Suriye'ye herhangi ücret ödemeyecektir. 2. Hmeymim Üssü'ne yerleştirilecek uçak, personel ve teçhizat Rusya tarafından belirlenecektir. 3- Üsse getirilecek eşyalar vergiye ve gümrük kontrolüne tabi tutulmayacaktır. 4- Görev yapacak Rus personel ve aileleri, diplomatlara benzer ayrıcalığa ve dokunulmazlığa sahip olacaklardır. 5- Suriye, faaliyetlerinden ötürü Rusya'ya ve askeri üs de görevli personeline herhangi bir dava açamayacaktır'