Türkiye'de halihazırda grip aşısı yok. Misli fiyatlara almak, yurt dışından getirmek de imkansız.

İleri yaşta olup kalıtsal hastalığı olanlar, sırf bu yokluk yüzünden elemeye tabi tutularak aşı kapsamı dışında bırakıldı. Zatürre aşısında da benzer bir durum yaşanıyor. En basit aşılar dahi temin edilemezken bünyesinde 'Türkiye Aşı Enstitüsü'nü barındıran TÜSEB'in mali raporlarında en önemli giderin personel maaşları olduğu görülüyor.

Türkiye'de halihazırda grip aşısı yok. Misli fiyatlara almak yurt dışından getirmek de imkansız. İleri yaşta olup kalıtsal hastalığı olanlar, sırf bu yokluk yüzünden elemeye tabi tutularak aşı kapsamı dışında bırakıldı. Zatürre aşısında da benzer bir durum yaşanıyor.

Milyonlarca insan çaresizlik içinde grip ve zatürre aşısı olmak için beklerken Millî Gazete 2014 yılında kurulan ve bünyesinde 'Türkiye Aşı Enstitüsü'nde barındıran TÜSEB'in (Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı) mali raporlarına ulaştı. TÜSEB'in 2019 mali raporunda en büyük gider personel maaşları, ondan sonra gelen en büyük gider de yine personelin SGK ödemeleri. TÜSEB'in 35 milyonluk bütçesinin yüzde 80'i personel maaşına harcanırken, Aşı Enstitüsü'nün bütçe giderinin sıfır olması dikkat çekiyor. TÜSEB'in 2019 yılının bütçe geliri 35 milyon 162 bin 490 lira. Bu bütçenin tamamına yakını Hazine yardımı yani vatandaşın vergisi, bu bütçenin yüzde 80'inden fazlası personele ödenen maaş oluşturuyor. 2019 yılında toplam harcama içindeki paylara bakıldığında toplam harcamanın; % 70,15'lik kısmını personel giderleri, % 10,49'luk kısmını Sosyal Güvenlik Kurumu'na devlet primi giderleri, % 10,18'lik kısmını sermaye giderleri, % 7,54'lük kısmını mal ve hizmet alım giderleri % 1,64'lük kısmını cari transferler oluşturuyor.

AŞI ENSTİTÜSÜ'NÜN BÜTÇE GİDERİ SIFIR (!)

12 milyon 978 bin 535 olan toplam bütçe giderinin neredeyse tamamına yakını Yönetim Hizmetleri Daire Başkanlığı'nın gideri. 2019 yılının harcama bazlı bütçe giderleri bölümünde çarpıcı bir nokta var Aşı Enstitüsü'nü de bünyesinde barındıran Türkiye Biyoteknoloji Enstitüsü'nün bütçe gideri sıfır, yine Türkiye Kanser Enstitüsü'nün bütçe gideri sıfır. Bunun yanı sıra Yönetim Hizmetleri Daire Başkanlığı ve Özel Kalem Müdürlüğü'nün harcamaları ise sıfırdan hayli yüksek.

ZATÜRRE AŞISI 'KARABORSA'

Öte yandan grip aşı gibi zatürre aşısı da artık 'yok' olanlar listesinde. Zatürre aşısını da sağlık ocakları yapıyor, tabii aşı bulunabilirse. 65 yaş üstü kalıtsal hastalığı olanlar ya da aşı olması gerekenler uzunca bir süreden beri zatürre aşısı bekliyor. Aşı sağlık ocaklarına çok kısıtlı olarak gönderiliyor, önce bebeklere vurulan aşıların yaşlılara ne zaman vurulacağı ise bilinmiyor. Piyasada 350 liradan başlayan zatürre aşısı da şimdiden karaborsaya düşmüş durumda, kısa bir süre sonra grip aşısı gibi bulunması imkansız hale gelmesi kimseyi şaşırtmaz.

AŞI BİLİM KURULU VE 'İÇERİK HAZIRLANIYOR' İBARESİ

2019 yılının bütçesinde tüketime yönelik mal ve hizmet alımları dışında bir kalem olan hizmet alımlarının bedeli 378 bin 848 lira, internet sayfası için bu giderin içinde bir hizmet alımı olmuş olabilir. Ya da bütçede yer alan toplam internet gideri ise 43 bin 332 bin bunun içine dahil bir hizmet alımı olabilir. Bu giderlere karşılık başkanlığın internet sitesinde bulunan enstitüler bölümünün de içinde yer aldığı Türkiye Aşı Enstitüsü'nün sayfasına girilemiyor, aynı şekilde Türkiye Sağlık Veri Araştırmaları ve Yapay Zeka Uygulamaları yazısının üzerine tıkladığını zamanda ana sayfaya yönlendiriliyorsunuz. Kanser Enstitüsü'nün sayfasını tıkladığını zaman ise sizi bomboş bir sayfa karşılıyor. Aşı Bilim Kurulu bölümünde ise önünüze 'içerik hazırlanıyor' yazısı çıkıyor. Bu kadar personele ve bütçeye rağmen uluslararası bir kurumun vitrini, neden aşı da bu acziyeti yaşadığımızı özetliyor.

SAYFASI YOK GİDERİ YOK AMA BİR AMACI VAR(!)

Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı Türkiye Biyoteknoloji Enstitüsü bünyesinde yer alan Aşı Birimi'nin sayfasında yer alan bilgilendirmede. Birimin amacı '…aşıların ülkemizde üretilmesi yönünde yapılan çalışmaların sürekliliğini sağlamak ve dışa bağımlılığı azaltmak amacıyla aşı alanında uzman personelin yetiştirilmesi, projelerin geliştirilmesi ve projelerin fonlanması faaliyetlerini koordine edecektir' sözleriyle ifade ediliyor. Enstitünün bilim kurulları olan 'Aşı Bilim Kurulu' 'Genom ve Biyoenformatik Bilim Kurulu' 'Nadir Hastalıklar Bilim Kurulu'nun sayfalarını ziyaret etmek istediğiniz zaman karşınıza 'içerik hazırlanıyor' yazısı çıkıyor. Personel masraflarının hayli yüksek olduğu kurumun yedi yıla yakın bir süredir internet sitesinde hala eksik içerik olması dikkat çekiyor. Siteyi detaylı incelediğimizde Mikrobiyoloji-İmmunoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Birimi'nin de hala kuruluş aşamasında olduğunu öğreniyoruz.

YERLİ ÜRETİM BİTİRİLDİ FRANSA'YA MUHTACIZ

Türkiye artık aşı da tamamen dışa bağımlı hale gelmiş durumda. Örneğin Türkiye'ye grip aşısı gönderen tek firma var, o da Fransız. Yerli aşı üretimi de tam bir muamma. SSK'ya ait olan ve 1979'da Şişli Bomonti de kurulan İlaç fabrikası 2005 yılında kapatıldı. 1928'de kurulan Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü de 2011 yılında kapatıldı. Bu iki fabrika Türkiye'nin aşı ihtiyacını dışa bağımlılıktan kurtarmıştı. Hıfzıssıhha Enstitüsü'nde çiçek, kuduz ve tifüs aşılarının yanı sıra, tetanos ve difteri serumu da üretiliyordu. Üretilen bu serumlar, Yunanistan, Suriye ve Irak gibi komşu ülkelere ihraç ediliyordu. Şimdi ise Türkiye, aşı için Fransa'ya göbekten bağlı.

Milli Gazete