Suriye’nin Rusya ile ABD arasında etki alanlarına bölüneceği
tartışmalarının yaşandığı şu günlerde, Birinci Dünya Savaşı’nda
Ortadoğu’yu Avrupalı güçler arasında bölüştüren gizli Sykes Picot
antlaşmasının orijinal metni, paylaşım haritasıyla birlikte
Paris’teki Ordu Müzesi’nde sergilenecek. Yarın açılacak serginin en
önemli parçaları arasında ayrıca yeni kurulan Türkiye
Cumhuriyeti’nin Lozan Antlaşması’nın onay belgesi de bulunuyor.
Onay belgesi ilk kez sergilenecek ve bu sayede Cumhuriyet’in
kurucusu Mustafa Kemal’in dosyanın üstündeki mührü de 1923’ten beri
ilk kez günyüzü görecek.
Serginin en önemli paydaşlarından biri Fransız Dışişleri Bakanlığı’nın Diplomatik Arşivler Merkezi. Merkezin başında Türk basınının yakından tanıdığı Herve Magro bulunuyor. Ortaokulu Türkiye’de okuyan, 2009 ile 2013 tarihleri arasında İstanbul Başkonsolosu olarak görev yapan Magro akıcı Türkçesini hâlâ muhafaza ediyor.
Türkiye’nin Lozan Antlaşması onay metni
Magro eşliğinde uç uca eklendiğinde binlerce kilometre uzunluk
oluşturan yüzbinlerce belgenin bulunduğu raflar arasında dolaşma
fırsatı buldum. İki uzman tarafından onarım ve muhafaza
çalışmalarının da yapıldığı merkez çok sayıda orijinal tarihi
haritaya da ev sahipliği yapıyor.
Birinci Dünya Savaşı’nın bitiminin 100’üncü yılı nedeniyle Ordu
Müzesi tarafından düzenlenen sergiye diplomatik arşiv merkezi de 40
civarında parçayla katkı sunuyor. “Doğu’da Bitmeyen Savaş.
1918-1923?” şeklinde çevrilebilecek sergiyle ilgili bilgi veren
Magro, “Fransızlar için büyük savaş 1918’de sona erdi. Halbuki
savaş Avrupa’nın doğusunda ve Ortadoğu’da devam ediyordu. Tarihin
bu dönemi bizim kamuoyumuzca fazla bilinmiyor. Buna karşın dünya
tarihi açısından bir dönüm noktasından bahsediyoruz. Avusturya –
Macaristan imparatorluğu ile Osmanlı imparatorluğunun dağılması
Avrupa ve çevresine damgasını vurdu ve günümüzde bu etki devam
ediyor” diye konuştu.
95 yıl sonra ilk kez... Lozanın onay metni sergilenecek
20 OCAK’A KADAR AÇIK
Fransa, Lozan Antlaşması’na taraf ülkelerin onay belgelerini
göndereceği ülke olarak belirlendiği için Türkiye’nin onay belgesi
de Paris’in Courneuve adlı banliyösündeki arşiv merkezinde muhafaza
ediliyor. Diplomatik arşivler, Mustafa Kemal’in Atatürk soyadını
almadan önceki imzasıyla gönderdiği belgelere de ev sahipliği
yapıyor.
Ordu Müzesi’ndeki sergi 20 Ocak’a kadar sürecek. Websitesinde ziyaretçileri Arabistan’lı Lawrence’ın izlerinin peşinden gitmeye davet eden serginin tanıtım yazısında tarihi yeniden keşfetmek ve günümüz dünyasını daha iyi anlamak için görülmesi elzem deniyor.