Bu yazımızın başlığı arabesk bir içeriği çağrıştırmış olabilir. Ancak her zamanki gibi konumuz yine hukuki bir mesele. Hepimizin sahip olduğu ancak çok fazla bir bilgisinin olmadığı “unutulma hakkı”ndan bahsedeceğiz bugün.
Bu yazımızın başlığı arabesk bir içeriği çağrıştırmış olabilir. Ancak her zamanki gibi konumuz yine hukuki bir mesele. Hepimizin sahip olduğu ancak çok fazla bir bilgisinin olmadığı 'unutulma hakkı'ndan bahsedeceğiz bugün.
Eskiden bir bilgiye erişmek için kütüphane rafları arasında saatlerce dolanmak ve zaman harcamak gerekirken şu anda internet vasıtasıyla milyonlarca kişinin yıllar öncesine ait bir bilgiye ulaşması saniyeler almaktadır. Bu kapsamda kişinin geçmişte paylaştığı bir fotoğrafa, hakkında yazılan bir içeriğe kolayca erişilebilmektedir. Örneğin, internette paylaşılan ve adımızın geçtiği bir paylaşım, bir fotoğraf isteğimiz dışında yayılabilmekte, adımızla arama yapıldığında karşımıza çıkabilmektedir. Aynı zamanda, yapmış olduğumuz bir paylaşımı silsek de, maalesef bu paylaşım irademiz dışında internette yayılmaya devam edebilmekte. Bu durum, birçok temel hakkın ihlali anlamına gelmektedir: Özel hayatın gizliliği, kişinin manevi varlığını geliştirme hürriyeti gibi. Tam bu noktada 'unutulma hakkı ' ile ilgli tartışmalar gündeme gelmektedir.
Sosyal medya yasası ile birlikte duymaya başladığımız unutulma hakkı ilk kez 2012 yılında Avrupa Komisyonu'nda gündeme geldi. Pek çok kez daha gündeme gelen bu hak, en son 2014 yılında Avrupa Birliği yüksek mahkemesi olan Avrupa Adalet Divanı tarafından resmen bir karara bağlandı. Ülkemizde ise Yargıtay Genel Hukuk Kurulu 2015 yılında aldığı bir kararda, unutulma hakkı terimini kullanarak direkt olarak Avrupa Adalet Divanı'nın almış olduğu karara atıfta bulunmuştur ve üstün bir kamu yararı olmadığı müddetçe dijital hafızada yer alan olumsuz detayların silinmesini istemenin kişinin hakkı olduğunu söylemiştir.
Unutulma Hakkı Nedir ?
Yabancı hukuk kaynaklarında "The right to oblivion" ya da "The right to be forgotten" olarak geçen unutulma hakkı en temel anlamıyla; kişinin internet aramaları sonuçlarında adıyla ilgili çıkan haber, fotoğraf, video, bilgi ve belge gibi verilerin artık internet arama sonuçlarında olmasını istememe hakkıdır. Yalnızca kişiler değil, kurumlar da unutulma hakkına sahiptir. Elbette bu hakka sahip olduğu için herkes kendisiyle ilgili dilediği veriyi sildiremiyor, bazı istisnalar var. Bu istisnalar; verilerin bilimsel, istatistiksel ya da tarihsel amaçlarla kullanılıyor olma durumlarıdır.Eğer bu istisnalardan biri varsa verileri sildirmek mümkün olmuyor.
Unutulma hakkı nasıl kullanılır?
Arama motoru sonuçlarında kendisi hakkında çıkan verilerin silinmesini isteyen kişi, ilk olarak arama motoru şirketine bu talebini iletmelidir. Talep sonrası eğer arama motoru şirketi olumsuz yanıt verdiyse ya da herhangi bir yanıt vermediyse Kişisel Verileri Koruma Kurumu'na başvuru yapılabilir. Kişisel Verileri Koruma Kurumu'na yapılan şikayet başvurusunda konu ile ilgili detaylar açıkça belirtilmelidir. Kurum, değerlendirme sırasında şu sorularla konuya yaklaşıyor;
"- İlgili kişi kamusal yaşamda önemli bir rol oynuyor mu?
- Arama sonuçlarının öznesi bir çocuk mu?
- Bilginin içeriği doğru mu? Bilgiler kişinin çalışma hayatı ile mi ilgili?
- Arama sonuçlarında yer alan bilgi ilgili kişi hakkında hakaret, onur kırıcı, iftira niteliği taşıyor mu?
- Arama sonuçlarında yer alan bilgi özel nitelikli kişisel veri niteliği taşıyor mu?
- Arama sonuçlarında ulaşılan bilgi güncel mi?
- Arama sonucunda ulaşılan bilgi kişi hakkında önyargıya sebep oluyor mu?
- Arama sonucunda yer alan bilgi kişi açısından bir risk doğuruyor mu?
- Bilgi kişinin kendisi tarafından mı yayımlandı?
- Orijinal içerik gazetecilik faaliyeti kapsamında işlenen verileri mi kapsıyor?
- İlgili kişiye ilişkin bilgilerin yayımlanmasında yasal bir zorunluluk var mı?
- İlgili kişiye ilişkin bilgi, ceza gerektiren bir suçla mı ilgili?"
Tüm bu değerlendirmeler sonucunda Kişisel Verileri Koruma Kurumu, söz konusu verilere arama sonuçlarında yer verilmemesine karar verdiği zaman, karar ile ilgili tüm esasları arama motoru şirketine bildiriyor ve gereğinin yapılmasını talep edecektir.
