Sivas Cumhuriyet ve Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesinde
öğretim üyesi olarak bilimsel çalışmalar yürüten Dr. Öğr. Üyesi
Mustafa Koçkaya, Doç. Dr. Nazlı Ercan ve Doç. Dr. Yasemin Sargırlı
Demirbaş dünyada bilim literatürüne ilk olarak giren bir bilimsel
çalışmaya imza attı. Yaklaşık her 100 Kangal köpeğinden birinin
yavrularını yediklerini tespit eden öğretim üyeleri, bu konuda 5
yıl sürdürdükleri bilimsel çalışma neticesinde anlam verilemeyen bu
olayın sırrını çözmeyi başardı. İlginç olayın nedeninin hormon
yetersizliği olduğu tespit edildi. Yapılan bu çalışma uluslararası
bilim dergilerinde yer aldı.
Her şey köylülerden gelen şikayetlerle başladı
Konuyla ilgili açıklama yapan Dr. Öğr. Üyesi Mustafa Koçkaya,
köylülerden gelen şikayetler üzerine konuyu araştırmaya
başladıklarını belirterek, “Maternal kanibalizm yani annelerin
yavrusunu yemesine yönelik bir çalışma yaptık. Bu çalışmamızda
kangal çoban köpekleri üzerinde yaptık. Yaklaşık 5 yıl önce bir
vaka ile bize başvuran köylülerin köpeklerinin her doğumda
yavrularını yediğine yönelik şikayetiyle ve buna bir çözüm
bulmamamız için geldiklerinde, bu olayın araştırılması gerektiğini
düşündük. Daha sonra bunun varlığının ne kadar olduğunu araştırmak
için bir anket çalışması yaptık. Yetiştiricilerimize ve
köylülerimize ulaştığımızda anket çalışmamızda yüksek bir oranda
kendi yavrusunu yiyen kangal köpekleri ile karşılaştık” dedi.
Kangallar 10 günlük yavrularını yedi
Yaptıkları araştırmalarda bazı Kangal köpeklerinin 10 günlük
yavrularını yediklerini belirten Koçkaya, “Köylülerimiz bu
hayvanların her doğumda bütün yavrularını telef ettikleri için ya
anneleri azat etme ya da anneleri başka yöntemlerle uzaklaştırma
boyutuna gittiklerinden yetiştiricilikten çıkartıldıklarını gördük
kangal köpeklerinin. Bu da kangal köpeklerinin geleceği ve ekonomik
açıdan büyük bir kayıptı. Biz de bu durumun önüne geçmek için
çalışmaya başladık. O dönemin şartlarında 15 tane yavrusunu yiyen
kangal köpeği bulduk. Şu anda bu köpeklerimizi koruyoruz. Kangal
köpeklerini takip ettiğimizde köylülerin söylediği gibi her doğumda
yavruların tamamını 10 gün içerisinde ya bütünüyle yediklerini ya
da kafa kısımlarını yediklerini ve böylelikle yavrularını telef
ettiklerini gördük. Buna yönelik geniş çaplı çalışma yapmaya karar
verdik” dedi.
Nedeni hormon yetersizliği
Koçkaya, ilginç olayın nedeninin hormon yetersizliği olduğunu ifade
ederek, “Hayvanların davranışları üzerinden hareket ettik.
Laboratuvar ortamında yaptığımız çalışmalarda ve anketlerle
nedenini araştırmaya başladık. Araştırmalarımızda yaklaşık 20 tane
neden sıraladık. Bu 20 tane nedeni eleye eleye tek bir tane büyük
bir sıkıntının olduğunu fark ettik. Bunun da büyük bir sıkıntı olan
hormon yetersizliği olduğunu tespit ettik. Daha sonra bu
çalışmamızın sonucunu dünyanın en iyi davranış dergilerinden bir
tanesinde yayınladık ve dünyada yapılan ilk çalışma olarak bu
çalışmamız literatüre geçti. Literatüre geçtikten sonra bize
ulaşmak isteyenler oldu. Özellikle İngiltere’de hayvanat bahçesi
veteriner hekimi bize ulaştı. Hayvanat bahçesinde bir ayının 2
yavrusunu telef ettiğini ve bize yardımcı olabilir misiniz
mesajlarını aldık. Bizde onlara hayvanı yakından takip etmemiz
gerektiğini ve kanlarını alarak hormonsal parametrelerine bakmamız
gerektiğini ilettik" dedi.
Yavruların telef olmasının önüne geçilecek
Koçkaya, konuyla ilgili tedavi geliştirip yavruların telef
olmasının önüne geçmek istediklerine vurgu yaparak şunları
söyledi:
“Yakın zamanda bir tedavi protokolü geliştirip bu hayvanların telef
olmasının önüne geçeceğiz. Yaptığımız anketlerde yaklaşık olarak
100 kangaldan birinde bu sıkıntı gözüküyor. Bu oranda bizim için
yüksek bir oran. Yaklaşık 30 köpek üzerinde çalıştık bunlardan 15
tanesi Maternal kanibalizm görülen köpekler diğeri 15’ i de yavru
yemeyen köpekler oldu. Çalışmamızın toplam süresi 5 yılı buldu.
Çünkü anket süreci vardı anket sürecinden sonra bizim 20 tane
belirlediğimiz neden skalası içerisinde kangal köpeklerinin doğal
seleksiyon yapıyor olabileceği yani saflığını korumak için
annelerin böyle bir durum sergiliyor olabilme olasılığı vardı. Bu
yüzden sürecimiz uzadı. Neden sayısını bilerek çok fazla ortaya
koyduk. Çünkü hiç bilinmeyen bir tablo ile karşı karşıyaydık.
Dünyada bizim dışımızda çalışan kimse yoktu. Ancak araştırmalarımız
sonrası bunun birçok ırkta gözüktüğünü gördük. Davranışı gösteren
hayvanların kulübelerine kamera yerleştirdik. Kameralar ile
annelerin anksiyete ye yönelik davranışlar sergilediğini gördük.
Çünkü yavrularına başta yalama şeklinde yaklaşıp bir süre sonra
ısırarak daha sonra tamamen yavrularını yiyerek bize tepki
göstermeleri normal gelmedi."