ABD Adalet Bakanlığı -Uluslararası Kolluk Kuvvetleri İletişim Danışmanı ve Sözcüsünün yazılı olarak yaptığı açıklamadan başlarsak;
"44 yaşındaki Eylem Tok, 14 Haziran 2024 Cuma günü, Türkiye Hükümeti'nin ABD'ye sunduğu iade talebi üzerine Boston'da tutuklandı. Türkiye Hükümeti'nin verdiği bilgiye göre Tok, bir suçluyu korumakla suçlanıyor.
Tok, 1 Mart 2024'te aracını aşırı yüksek hızda sürdüğü için bir kişinin öldüğü ve çok sayıda kişinin de yaralandığı iddia edilen ölümcül bir araba kazasına neden olan 16 yaşındaki oğlunun Türkiye'den kaçmasına yardım etmekle suçlanıyor. Yetkililer gelmeden olay yerinden kaçtı. Tok'un oğlu da taksirle öldürme ve yaralama suçundan Türkiye tarafından iade edilmek üzere aranıyor. İkisi de ABD'de gözaltında.
Tutuklama, ABD Polis Teşkilatı Kaçak Görev Gücü, Boston Polis Departmanı Kaçak Birimi ve Massachusetts Eyalet Polisi Şiddete Yönelik Kaçak Yakalama bölümleri tarafından gerçekleştirildi. ABD Adalet Bakanlığı Uluslararası İlişkiler Ofisi, Bakanlığın Ceza Dairesi ve ABD Massachusetts Bölgesi Başsavcılığı iade işlemlerini yürütüyor. "
Amerika Birleşik Devletleri Massachusetts Bölgesi Başsavcılığı
***
TCK:
"İşlenmekte olan bir suçu yetkili makamlara bildirmeyen kişi, bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır."
" Suç işleyen bir kişiye araştırma, yakalanma, tutuklanma veya hükmün infazından kurtulması için imkan sağlayan kimse, altı aydan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır."
Şimdi gelelim bu sürece.
ABD'nin Türkiye'deki diplomatik misyonundan başlayarak bugüne gelinen süreçte, dün çıkılan mahkemede savcı ABD hükümetini temsilen ABD hükümetinin uluslararası hukuktan doğan yükümlülüklerinin takibi için bu davada yer almakta.Yani bu mahkemede Türkiye veya Türkiye'yi temsil eden bir avukat yok. Şikayet dilekçesini yazan, gözaltı ve mahkeme önüne iade talebiyle Eylem Tok'u çıkaran da savcı.
Ve işin bu noktaya gelmesinde Türkiye'nin hazırladığı dilekçeyi kanıt olarak kabul eden, uygun şekilde sunulup dosyalandığını onaylayan ABD Dışişlerinin payı büyük. Dışişleri bu onaylarla konuyu ABD Adalet Bakanlığı'na iletiyor.
Florida Güney Bolge Mahkemesi'ne şikayet dilekçesi sunuluyor. Savcı ABD'nin imzaladığı anlaşmadan doğan yükümlülüklerin yerine getirilmesi hedefiyle ABD hükümetini temsil ediyor.
Yakalanma ise Massachusetts'da oldugu için mahkeme de orada devam edecek.
***
Eylem Tok'un iadesi için durum bu.
Ancak aynı şey Cihantimur için geçerli değil.
Amerikan vatandaşı.
O da gözaltında ancak savcının şikayetinde onun adı yok.
Çifte vatandaşların iadesi anlaşma kapsamında karşılıklılık esasına dayanıyor.
Türkiye çifte vatandaş ABD vatandaşı Türkleri iade etmiyor.
Bu nedenle Timur'un da iade edilmesini bekleyemez.
İstisna olabilir ama anlaşma ABD'yi vatandaşı vermekten mesul tutmuyor.
Onun da iadesinin Türkiyece talep edildiği açıklamada vurgulanıyor ama sağlanan dokümanda savcı Tok için dilekçe yazmış.
ABD'de yargılama olması da zor Timur Cihantimur için.
Çok yaratıcı olması lazım savcının.
Vurup kaçma konusunda son kısmın Amerikada tamamlanması ABD yargısı kapsama alanına -jurisdiction- girdiği anlamına gelmiyor.
***
Anne Tok'un "suçluya yardım" suçu ile suçlandığı görülmekte dilekçede.
Tok'un iadesine dair talebi aktaran savcının şikayet dilekçesi belgesine yansıyana göre; Türkiye'nin "fatal crush" ifadeleri ile polis kaydi ve savcılık belgelerini sunduğunu görüyoruz. Oysa hit and run denilen vur kaç ve polise bildirmeme ABD'de daha büyük suç.
Yani bu iade talebi ne şekilde sunuldu o da bir muamma.
***
Türkiyede Tok birinci derece yakın olduğu için ceza alır mıydı tartışması konunun bir diğer kısmı.
Cihantimur'a alkol kontrolü yapılmamış olduğu (kaçtığı için), ancak arabadaki şahitlerin alkollü olduğuna dair beyan vermediği de savcının Tok'a yönelik iade talepli şikayet dilekçesinde detaylandırılmış.
Ehliyet yaşının Turkiyede 18 olduğu gibi konular da yer alıyor.
Yani bu hususlar bile ABD düzenlemeleri ile uyuşmuyor. Ama ehliyetsiz araç kullanımı her yerde suç.
Bir sonraki duruşma 18 Haziran'da.
Para cezasi ile tutuksuz yargılama veya tutuklu yargılama ile iade davasi ilerleyecek ve bor sonuca varacak.
Türk yasalarına göre annesi olduğu için bilgi verme zorunluluğu olmadığını da savunabilir.
Timur için ne olacağı ise belirsiz.
Hakim Donald L. Cabell. Cabell Boston Maratonu bombalaması saldırısı dava ekibindeydi.
***
Hakim Donald Cabell daha önce Fransa'nın Paris kentindeki ABD Büyükelçiliği Uluslararası İlişkiler Ofisi'nde adalet ataşesi olarak görev yapmış bir isim.
Siyah. Boston Maratonu bombalama davasını yürüten ekibin bir parçası.
Türkiyede Cihantimur'un Porschesi ile vurup kaçmasının tekabül ettiği sosyal infiali anlaması gerekir.
Savcı ise suçlu çocukların velilerinin peşine düşmekle, koleje rüşvetle çocuk sokan velilerin ceza alması için uğraşmakla tanınan bir isim.
Bakalım iadeyi nasıl sonuçlandıracak. Eylem Tok'u ise ücretsiz sağlanan bir savunma avukatı temsil etti bugün.
Tok sığınma talep ettiyse ne olur?
Sığınma talebini şimdiye kadar dosyaladı ve sunduysa ayrı kurumlar üzerinden ilerleyeceği için bu konuya etkisi olmaz.
Ancak "gidersem toplum linci olur" vs gibi gerekçeler ileri sürerse hakimdeki tesiri ne olur göreceğiz.
