Ülkemizde yaklaşık 12 milyon emekli bulunuyor. Kimi SSK'dan kimi Bağ-Kur'dan kimi de Emekli Sandığı'ndan emekli oluyor. Bu nedenle zam sistemleri farklı. Maaşlar da çalışırken yapılan ödemelere göre belirlendiğinden değişiklik gösteriyor. Çalışanlardan emeklilikle, emeklilerden de zam ve ödemelerle ilgili pek çok soru geliyor. Bu soruların yanıtlarını, bu yazı dizimizde bulacaksınız.
EMEKLİ MAAŞI NASIL HESAPLANIYOR?
Öncelikle çalışırken ödenen primler emekli maaşında belirleyici.
Aylık bağlama oranları da emekli maaşında etkili oluyor. Emekli
maaşı hesabında 3 ayrı dönem dikkate alınıyor. 2000'e kadar olan
dönem, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası. Aylık bağlama oranları
farklılık gösterdiğinden, bu 3 dönem için ayrı ayrı hesaplar
yapılıyor. Yine 2000 yılı öncesinde gösterge hesabı yapılırken,
şimdi refah payları da ekleniyor. Ancak her 2 hesap türünde de
emekli maaşını belirleyen en önemli unsur çalışırkenki aylık brüt
kazanç oluyor.
EMEKLİ MAAŞI NASIL ARTIRILIR?
Emekli maaşı ancak çalışırken artırılabilir. Bu nedenle imkan
varsa, emeklilik planınızı 8-10 yıl öncesinden yapın. Böylece
alacağınız maaşı daha da artırabilirsiniz. Çünkü emekli maaşı
hesaplanırken, kazançların tamamına bakılıyor. Çok çalışmak ya da
çok fazla prim günü olmak tek başına maaşı etkilemiyor. Burada brüt
maaş yani prime esas kazanç önemli. Gerçek maaşınızın bordroda
olmasına özen gösterin. Asgari ücretten gösterilmesine razı
olmayın. Ayrıca düzenli nakit ödemeleriniz varsa (ikramiye, prim,
kira yardımı vs), bunların da brüt kazanca eklenip eklenmediğine
dikkat edin. Eğer imkanınız varsa birden fazla yerde sigortalı
çalışmak prime esas kazancınızı yükseltecektir. Bağ- Kur yerine
SSK'dan emekli olmak da daha avantajlı. SSK'dan emekli olma
imkanınız bulunuyorsa; isteğe bağlı sigorta, tarım SSK, tarım
Bağ-Kur, zorunlu Bağ-Kur seçeneklerini ikinci planda tutun. Son 3.5
yılda (bin 261 gün) SSK'lı olursanız, emekliliğiniz SSK
şartlarından hesaplanır. Ayrıca ister SSK'lı olun ister Bağ-Kur'lu,
son 3.5 yılda tavandan kazanç bildirilirse, tavandan bildirilen her
ay için ileride alınacak emekli aylığı yaklaşık 15-20 lira artar.
3.5 yılda tavandan kazanç bildirenlerin maaşında 800 liraya yakın
artış görülebilir.
EMEKLİ OLDUKTAN SONRA ÇALIŞANIN MAAŞI DEĞİŞİR
Mİ?
Hayır, değişiklik olmaz. Yani emekli olduktan sonra çalışanlar için
yatırılan primler aldıkları emekli maaşını etkilemez.
ZAMLAR NASIL BELİRLENİYOR?
Emekli olduktan sonra zam oranları kurumlara göre farklılık
gösteriyor. SSK ve Bağ-Kur emeklilerine, yasaya göre Ocak ve Temmuz
aylarında bir önceki 6 aylık dönemde gerçekleşen enflasyon (TÜFE)
kadar zam yapılıyor. Örneğin; Ocak 2018 zammını, 2017'nin
Temmuz-Aralık döneminde gerçekleşen yüzde 5.69'luk enflasyon
belirledi. Memur emeklilerinin zammı ise memurlarla birlikte 2
yılda bir yapılan toplu sözleşmede belirleniyor. Maaşlara toplu
sözleşmede belirlenen zamlar yapılıyor, ayrıca 6 aylık enflasyon
bir önceki zam oranının üzerinde çıkmışsa, aradaki fark da maaşlara
yansıtılıyor. Örneğin; toplu sözleşme kapsamında Ocak 2018 zammı
yüzde 4... Ayrıca 2017'nin ikinci yarısındaki enflasyon 5.69 çıkıp
geçtiğimiz Temmuz ayındaki yüzde 4'lük zammı aştığından, yüzde
1.69'luk fark da bu ay zamma eklendi. Böylece memur emeklilerin
Ocak 2018 zammı yüzde 5.69'a çıktı.
EMEKLİ MAAŞLARINA YILDA KAÇ KEZ ZAM YAPILIYOR?
SSK ve Bağ-Kur emeklilerine yılda 2 kez zam yapılıyor. Memur
emeklileri de genellikle Ocak ve Temmuz'da olmak üzere 2 kez zam
alıyor. Bu, toplu sözleşmede belirleniyor. Ayrıca yasal
düzenlemeler yapıldığında ekstra zamlar da söz konusu oluyor.
ZAMLI ÖDEMELER SSK'LILARLA BAŞLIYOR
Emeklilere zamlı maaş ödemeleri bu hafta çarşamba günü başlıyor.
Ödemeler SSK emeklileriyle start alıyor. Maaşlarını her ayın 17'si
ile 26'sı arasında aldıklarından, zamlı ödemeleri ilk alan SSK
emeklileri olacak. Tahsis numarasının son rakamı 9 olanlar ayın
17'sinde, 7 olanlar da ayın 18'inde zamlı maaşlarını ceplerine
koyacak. Bağ-Kur emeklilerinin ise zamlı maaş ödemeleri ise SGK
mevzuatı kapsamında ayın 25'inde başlayacak. Tahsis numarasının son
rakamı 9, 7 ve 5 olanlara zamlı maaş ödemeleri 25 Ocak'ta
gerçekleştirilecek. Bağ-Kur'lular, tahsis numarasının son rakamına
göre ayın 29'una (28 Ocak pazar gününe denk geldiği için) kadar
zamlı maaşlarını ceplerine koyacak. Memur emeklilerinin ise maaş
alma günleri her ayın 1'i ile 5'i arasında. Bu ay memur emeklileri
maaşlarını zamsız olarak aldı. Zam farkları önümüzdeki günlerde
yatırılacak