Organ bağışının dinen caiz olup olmadığı gündemde yer alıyor. Hayati bir problemle karşı karşıya kalmış bir kişi ya da kişilere yardım etmek isteyen insanlar için organ bağışı caiz mi sorusunun yanıtı aranıyor. İşte “Organ bağışı günah mı? Organ bağışlamak caiz mi? Organ bağışlamak günah mı?” sorularının cevapları…
ORGAN BAĞIŞLAMAK GÜNAH MI? ORGAN BAĞIŞLAMAK CAİZ Mİ?
Kur’an-ı Kerim ve hadis-i şeriflerde, organ ve doku nakli konusunda açık bir hüküm bulunmamaktadır. İlk müctehid ve fakihler de kendi devirlerinde böyle bir durumla karşılaşmadıkları için bu bağışın hükmüne dair herhangi bir açıklamaya gerek duymamışlardır.
Ancak dinimizde, Kitap ve Sünnet’in delaletlerinden çıkarılmış olan genel hükümler vardır. Kitap ve Sünnet’te açık hükmüne rastlanılmayan ve her devirde karşılaşılan yeni meselelerin hükümleri, fakihler tarafından bu genel kaideler ile hükmü bilinen benzer meselelere karşılaştırılarak çıkarılmıştır. Organ ve doku nakli konusundaki hüküm verilirken de aynı yola başvurulması uygun olacaktır.
Bilindiği gibi, insan mükerrem bir varlıktır. Yaratıklar içerisinde Allah onu mümtaz kılmıştır. Bu tanımla normal durumlarda ölü ve diri kimselerden alınan parça ve organlardan faydalanılması, insanın saygınlık ve kerametine aykırı olduğu için caiz görülmemiştir (Buhârî, Libâs, 83-87 [5935-5947]; Müslim, Libâs, 115-116 [2122]; Kâsânî, Bedâʾi, 5/125; Buhûtî, Keşşâfu’l-Kınâ‘, 1/57; İbn Nüceym, el-Bahr, 1/105-106, 113; 6/87-88). Ancak zaruret durumunda, zaruretin mahiyet ve miktarına göre bu hüküm değişir (Mecelle, md. 22).
Zira İslâm alimleri, karnında canlı halde bulunan çocuğun kurtarılması için ölü annenin karnının yarılmasını, başka yoldan tedavileri mümkün olmayan kimselerin kırılmış kemiklerinin yerine başka kemiklerin naklini caiz görmüşlerdir (Kâsânî, Bedâʾi, 5/130; Mâverdî, el-Hâvî, 2/255; Nevevî, el-Mecmû‘, 3/138; 5/302; el-Fetâva’l-Hindiyye, 5/360).
ORGAN BAĞIŞI HELAL Mİ HARAM MI?
başka yoldan tedavileri mümkün olmayan hastaların haram ilaç ve maddelerle tedavilerini caiz görmüşlerdir. Günümüzde kan, doku ve organ nakli, tedavi yolları arasına girmiş bulunmaktadır. O hâlde, bazı şartlara uyulmak kaydıyla, hayatı veya hayati bir uzvu kurtarmak için başka çare olmadığında kan, doku ve organ nakli yolu ile de tedavinin caiz olması gerekir. “Her kim bir hayatı kurtarırsa bütün insanları kurtarmış gibi olur.” (el-Mâide, 5/32) âyeti de bu duruma ışık tutmaktadır.
Bu bağlamda, aşağıdaki hususlara dikkat edilmek kaydıyla organ nakli caiz olur. İşte o durumlar;
- Zaruret halinin bulunması, yani hastanın hayatını veya hayati bir uzvunu kurtarmak için bundan başka çaresi olmadığının, meslekî ehliyet ve dürüstlüğüne güvenilen uzman doktorlar tarafından tespit edilmesi,
- Hastalığın sadece bu yoldan tedavi edilebileceğine dair büyük bir delilin olması.
- Organ veya dokusu alınan kişinin, bu işlemin yapıldığı sırada ölmüş olması; eğer organ canlı bir insandan alınacak ise bu organın, alınan donör temel bir hayati fonksiyonu devre dışı bırakmaması.
- Toplumun huzur ve düzeninin bozulmaması adına, organ veya dokusu alınacak kişinin sağlığında yani ölmeden önce buna izin vermiş olması veya hayatta iken aksine bir beyanı olmamak kaydıyla yakınlarının rızasının sağlanması,
- Alınacak organ ya da doku karşılığında hiçbir şekilde ücret alınmaması gerekir,
- Tedavisi yapılacak kişinin bu nakle razı olması gerekir,
- Devlet kontrolü altında yapılması gerekir.
