TDK’nın fondüsü (TDK'nın Türkçe Hatâları)
Türkiye'nin resmî dili olan Türkçeyi bu ülkede en doğru -veyâ en az hatâlı- kullanması beklenen kişilerin başında kimler gelir? Herhâlde TDK'lılar, değil mi? (Değilse kim/ler?)
TDK'lılar doğru ve güzel Türkçeyi bilhassa nerede gösterecekler? E, hiç şüphesiz, lügatlerinde...
Pekâlâ, TDK lügatlerinin Türkçesi ne âlemde?
Bir önceki yazımda söylediğim gibi, TDK'nın resmî internet sitesindeki lügatlerde dil sürçmelerinden imlâ hatâlarına, noktalama yanlışlarından cümle düşüklüklerine, târif noksanlarından gereksiz sözlere, elekten geçmemiş sözlerden feleğin çemberinden geçmemiş örnek cümlelere varıncaya kadar, otuz iki kısım tekmili birden her çeşit Türkçe ayıbı cirit atıyor, göze batıyor...
***
2009 yılından beri iki internet sitesinde (www.dogrulus.com - www.tyb.org.) TDK lügatlerindeki yanlışları yazıyorum. Hem de düzine düzine… (Otuz düzineyi aştı. Bir kısım hatâları ise o düzinelere koymayıp ayrı makaaleler içine yerleştirdim.)
TDK lügatlerinde gördüğüm hatâlar üzerine yazdıklarım çoğaldı ve bunlardan bir kitap doğdu: Dilin Tetiği Bozuldu. (Bu kitabım için bana bol bol malzeme sunan TDK'ya teşekkür etmeli miyim? Keşke hiç malzeme bulamasaydım da o kitabı yazamasaydım...)
***
Maalesef, TDK bana bol bol malzeme vermeye, Türkçeyi yere sermeye, hatâlarına kol kanat germeye devâm ediyor. TDK bir târif yapıyor, yıllarca o târif öyle kalıyor. "Acabâ bunun eksiği, hatâsı var mı?" demiyor.
Meselâ TDK Güncel Türkçe Sözlük'te "fondü"yü aynen şöyle târif etmiş:
"Terbiyelenmiş ve şişe dizilmiş kuşbaşı et parçalarının veya peynirin ortaya konulan ispirto ocağındaki kızdırılmış yağ içinde pişirilerek herkesin kendi tabağındaki sos, salata vb. yiyeceklerle birlikte yediği bir yemek türü."
Bu cümleyi dikkatle okuyup anlamaya çalıştığımızda aklımıza şu noktalar takılıyor:
- TDK'nın bu "şişe dizilmiş kuşbaşı et parçaları" ibâresindeki "parça" kelimesi lüzumsuz değil mi? (Yâni "kuşbaşı etlerin" demek kâfi...) Ya şu "ispirto ocağındaki kızdırılmış yağ içinde" ifâdesini "ispirto ocağında kızdırılmış yağda" şeklinde söylesek ne eksilir?
- Bu "fondü" denilen nesne yalnızca bu mu? Türkiye'deki belli başlı lügatlerde TDK'nınkinden farklı "fondü"ler var. Meselâ Doğan Büyük Türkçe Sözlük'e göre bu kelime "Eritilmiş peynir"in isminden ibâret.. Ötüken Türkçe Sözlük ise "fondü"nün yalnızca peynir hakkında kullanılan ve"eritilmiş" mânâsına gelen bir sıfat olduğunu kaydetmiş...
Hangi lügat doğruyu söylüyor?
***
Peki, sosyal medya ne diyor, bir de ona bakalım.
Sosyal medyada "fondü" hakkında söylenen şeyler bu üç lügatin verdiği bilgilerin epey dışına çıkmış. Her ne kadar "eritilmiş peynir"li bir yemekten bahsedenler varsa da sosyal medya bambaşka bir "fondü" etrâfında toplanmış vaziyette... Bu "fondü" ise şöyle bir şey:
- a) Tadılması şiddetle tavsiye edilen tatlı...
- b) Sadece muzlu, sadece çilekli yâhut karışık, yâni çilekli ve muzlu olarak, altında yanan mum ile servis edilen eritilmiş çikolata...
- c) Eriyen sıcak çikolata içerisine çeşitli meyveler (çilek, muz, üzüm) batırılarak yenir.
- d) Mum, fincan ve çikolatanın romantik bir şekilde bir araya gelmesidir...
Evet, görüldüğü gibi TDK'nın târifi Türkçe yönünden hatâlı, bilgi bakımındansa eksik görünüyor.
Fondü ısmarlayacağınızda TDK'nın târifine hiç bakmayın. Önünüze, beklemediğiniz bir şey gelebilir.
En lezzetli "fondü"ler sizin -en isabetli târifler de TDK'nın- olsun...
