Stresle baş etmenin birinci yolu, stresinizin olası kaynaklarını tespit etmek ve onları doğru şekilde tanımlamaktan geçiyor. Fakat bu çoğu zaman göründüğü kadar kolay değildir...


Stresle baş etmenin birinci yolu, stresinizin olası kaynaklarını tespit etmek ve onları doğru şekilde tanımlamaktan geçiyor. Fakat bu çoğu zaman göründüğü kadar kolay değildir. Çünkü stres oluşturabilecek içsel sebepler genellikle kolay fark edilebilecek kadar açık olmuyor.
Mesela iş yerinizde yetiştirmeniz gereken görevler var ve bunların sizde stres yaptığını fark ettiniz. Ama asıl stres kaynağınız size verilen işler değil, sizin bir endişeniz, erteleme alışkanlığınız ya da mesleki beklentilerinizle ilgili bir problem olabilir.
İşte bu yüzden, stresinizin asıl kaynağını tespit etmek istiyorsanız, öncelikle alışkanlıklarınızı tutumlarınızı ve stresli olmanızla ilgili oluşturduğunuz bahaneleri analiz etmelisiniz. Bunun için cevaplamanız gereken başlıca sorular var:
Stresinizi erteliyor ya da geçici olarak örtbas ediyor olabilir misiniz? Mesela en son ne zaman huzurlu hissettiğinizi hatırlayamamanıza rağmen 'mutlu olmak için binlerce sebebim var' diye kendinizi telkin etmek gibi.
Stresi ev ve iş hayatının bir parçası olarak mı tanımlarsınız (Burada işler kontrolden çıktı!), yoksa kişiliğinizin bir parçası olarak mı (Biraz gerginim hepsi bu!) ?
Stresinizin çevre kaynaklı olduğunu mu düşünüyorsunuz yoksa stresli olmanın tamamen normal olduğunu ve çevrenin bahane edilemeyeceğini mi düşünüyorsunuz ?
Stresin kontrolden çıkacak boyuta ulaşmaması için, stresin sizden de kaynaklanıyor olabileceğini kabul etmelisiniz.

Stresin Asıl Kaynağını Bulmak İçin Stres Günlüğü Tutun

Bu yöntem, stresinizin asıl kaynağını belirlemede ve onunla baş etmek için bir yol bulmada size yardım edebilir. Kendinizi ne zaman stresli hissetseniz, oturup yazın. Daha sonra, yazdıklarınızı okuduğunuzda ortak temalar ve konular göreceksiniz. Bu da, stres oluşturan asıl sebebi bulmanızı ya da en azından size kötü hissettiren şeylerin ne olduğunu anlamanızı sağlayacak. Stres günlüğü tutarken şunların üzerinde durmaya çalışın:

Strese ne sebep oldu? (Emin değilseniz tahmin yürütün.)

Bu bana fiziksel ve duygusal olarak nasıl hissettirdi?

Strese cevaben nasıl davrandım, stres bende nasıl bir davranış değişikliğine yol açtı?

Daha iyi hissetmek için ne yaptım?
Günlük Hayatta Stresle Mücadele Etmek İçin Nasıl Bir Yöntem Geliştirdiğinizi Analiz Edin

Stresle mücadele etmek için geliştirilen aşağıdaki stratejiler geçici olarak stresi azaltır fakat uzun vadede büyük hasarlara yol açar:
Sigara ve içki içmek,
Çok fazla ya da yetersiz beslenme,
Televizyon ya da bilgisayar başında uzun saatler harcamak,
Aile ve arkadaşlarla yapılan aktivitelerden uzaklaşmak,
Rahatlamak ve stresi azaltmak için kontrolsüz ilaç kullanmak,
Fazla uyumak,
Sorunu kabullenmemek, inkar etmek ya da ciddiye almamak,
Sorunla yüzleşmemek için günün her dakikasını aktiviteyle doldurmak,
Stresinizi başkalarına yansıtmak (birini azarlamak, sert tepki vermek ya da fiziksel şiddet) vb…

Stresle Baş Etmenin Daha Sağlıklı Yollarını Keşfedin

Eğer stresle baş etmek için mevcut yöntemleriniz fiziksel ve duygusal sağlığınızı uzun vadede iyileştirmiyorsa, daha sağlıklı bir yöntem bulmanın vakti gelmiş demektir. Stresle mücadele etmenin birçok sağlıklı yolu var fakat hepsinin ortak özelliği değişim gerektirmesi. Bu değişim çevresel olabileceği gibi, kendinizde de değişiklikler yapmanız gerekebilir.

Değişimin çevrede mi sizde mi olması gerektiğine karar verirken göz önünde bulundurulması gereken dört kavram var: kaçınma, değiştirme, uyum sağlama ve kabul etme.

Herkesin stresi tanımlarken ortam kelimeler kullanmasına rağmen, onunla baş etmede kullanılacak yöntemler herkes için farklılık gösterir. Ayrıca, bir konuda işe yarayan bir strateji bir başka konu ya da kişi için etkili olmayabilir. Stresle mücadele çok kişisel yöntemler gerektirir, bu yüzden siz de öncelikle size neyin rahat ve huzurlu hissettirdiğine odaklanın.

Değişim çevrede olacaksa,
Değişim sizde olacaksa,
Stres kaynağından 'kaçınma'
Stres kaynağına 'uyum sağlama'
Stres kaynağını 'değiştirme'
Stres kaynağını 'kabullenme'


Stresle Baş Etme Teknikleri

Stresle Baş etme Tekniği 1 – Gereksiz Stresten Kaçının.
Stresten tamamen kaçınmak imkansız ve stres veren her şeyden kaçınma refleksi göstermek de sağlıklı değil fakat strese yol açan sebeplerin kaçını eleyebileceğinizi fark etseniz aşabilirsiniz.

'Hayır' demeyi öğrenin. Limitleriniz fark edin ve onlara bağlı kalın. Kişisel ve akademik hayatınızda taşıyabileceğinizden fazla sorumluluk almayın.
Stres yapan negatif insanlardan uzak durun. Eğer hayatınızdaki bir insan sizde kalıcı olarak strese yol açıyorsa ve siz ilişkinizin bu seyrini değiştiremiyorsanız, o kişiyle geçirdiğiniz vakti azaltın ya da ilişkinize tamamen son verin.
Çevrenizin kontrolünü ele alın. Akşam haberleri sinirinizi bozuyorsa televizyonu kapatın. Trafik sizi strese sokuyorsa daha uzun ama tenha bir güzergah bulun ya da trafiğin daha az olduğu zamanlarda yola çıkın.
Sizin için tabu olan konulardan kaçının. Eğer din veya siyasetle ilgili konuşmak sizde gerginlik veriyorsa bunları sohbet konularınızdan çıkarın.
Yapılacaklar listenizi sadeleştirin. Günlük programınızı, görev ve sorumluluklarınızı analiz edin. Eğer çok fazla işiniz olduğunu fark ederseniz onları, yapılması elzem olanlar ve olmayanlar diye ikiye ayırın. Mutlaka yapılması gerekenleri listenin başına alın, öncelikle onlarla ilgilenin. Diğerlerini eğer zamanınız ve enerjiniz kalırsa yapın ya da listeden tamamen çıkarın.

Stresle Baş Etme Tekniği 2- Stres yapan çevresel koşulu değiştirin.

Stresten kaçamıyorsanız onu değiştirmeyi deneyin. Genellikle bu değişime sizin günlük iletişim yöntemleriniz de dahil olur.
İçinize attığınız duyguları anlatmayı deneyin. Sizi rahatsız eden bir şey varsa, bunu açıkça ve saygılı bir şekilde ifade edin. Eğer duygularınız konusunda ketum davranırsanız stres yapan durum ya da kişinin değişmesi imkansız olur.
Uzlaşmaya açık olun. Birinden davranışını değiştirmesini istediğinizde siz de değişmeye açık olun. İkiniz de değişime gönüllü olursanız orta bir noktada buluşmanız kolay olacaktır.
İddialı olun. Hayatınızın kontrolünü ele alın. Ertesi gün sınavınız olan gece ev arkadaşınız sohbete çağırıyorsa, ona sohbet için sadece beş dakika ayırabileceğinizi açıkça söyleyin.
Zamanınızı doğru şekilde kullanın. Zamanı organize edememek strese yol açar. İşlerinizi halletmek için kısıtlı bir zamanınız kaldığında, sakin kalmak ve odaklanmak zorlaşır. Önceden planlama yapmak ve o plana sadık kalmak stresi azaltacaktır.

Stresle Baş Etme Tekniği 3- Stres kaynağına uyum sağlayın.
Stres kaynağını değiştiremiyorsanız kendinizi değiştirin. Tutumunuzu ve beklentilerinizi değiştirerek stres yapan duruma uyum sağlayın.

Problemlerinize başka bir açıdan bakın. Stres yapan durumlara daha iyimser yaklaşın. Trafikten yakınmak yerine, bunu en sevdiğiniz şarkıyı dinlemek için bir fırsat gibi görmeyi deneyin.
Büyük resme bakın. Stres yapan durumu uzun vadede değerlendirin. Acaba bu benim için gelecek ay hala bir problem olacak mı? Önümüzdeki yıl? Bunun için üzülmeye gerçekten değer mi? Eğer cevap 'hayır'sa zamanınızı ve enerjinizi başka bir alana yönlendirin, problemle ilgili düşünmeyi bırakın.
Standartlarınızı tekrar düzenleyin. Mükemmeliyetçilik stresin baş kaynağıdır. Kendinizi bir başarısızlık timsali olarak görmekten vazgeçin. Kendiniz ve çevrenizdekiler için mantıklı standartlar belirleyin. 'Mükemmel'i aramaktansa, 'yeterince iyi' ile yetinmeyi öğrenin.
Olumlu yanlara odaklanın. Stres baş göstermeye başladığında, bir saniye durun ve sahip olduğunuz minnet duymanız gereken şeylere odaklanın. Bulduğunuz olumlu yanların bir armağan olduğunu düşünün.

Stresle Baş Etme Tekniği 4- Değiştiremeyeceğiniz şeyleri kabul edin.

Stres yapan her şeyden kaçmak imkansız, aşık olmak, ölüm, ciddi bir hastalığa yakalanmak bunlardan bazıları. Böyle durumlarda yapılacak en iyi şey, stres yapan bu gibi durumları kabullenmek. Bu başta zor olabilir, ama uzun vadede değiştiremeyeceğimiz durumların bizi üzmesine engel olmak için en güvenilir yol.

Kontrol edilemeyecek şeyleri kontrol etmeye çalışmayın. Hayattaki birçok şey bizim kontrolümüz dışında gelişir, başkalarının duygu ve davranışları da buna dahildir. Bunların sizde stres yapmasına izin vermek yerine kontrol edebileceğiniz şeylere odaklanın. Mesela, onların duygu ve davranışlarına verebileceğiniz tepkilere.
Duygularınızı paylaşın. Güvendiğiniz bir arkadaşınızla ya da terapistinizle konuşun.
Affetmeyi öğrenin. Mükemmelden oldukça uzak bir dünyada yaşadığımızı ve herkesin hata yapabileceğini kabullenin. Kızgınlığın ve nefretin yol açtığı negatif enerjiden kurtulun ve affederek hayatınıza devam edin.

Stresle Baş Etme Tekniği 5 – Rahatlamak için eğlenceli ve keyifli aktiviteler bulun.

Keyif aldığınız işlerle uğraşın ve hayatınızda eğlenceye yer verin. Stres kaçınılmaz olsa da onunla daha kolay baş edebileceğinizi göreceksiniz. Unutmayın, rahatlamak bir lüks değil, gereksinimdir.

Rahatlamak için biricik kendinize zaman oluşturun. Günlük programınıza dinlenmek ve rahatlamak için zaman ayırın.
Çevrenizle iletişim kurun. Size iyi hissettiren iyimser, pozitif davranan ve olumlu yaşam süren insanlarla vakit geçirin.
Her gün eğlenceli bir şeyler yapın. Bu, piyano çalmak, bisiklete binmek hatta yıldızları seyretmek bile olabilir.
Mizahı asla hayatınızdan çıkarmayın. Bu, yeri geldiğinde kendinize gülebilmeyi de kapsar. Gülmek stresi azaltan en önemli yöntemlerden biridir.