TSE’den emekli mühendis Sadık Demir Bey, “Lamı cimi yok … var” sloganı kullanılan bir reklam konusunda mesaj iletmiş.
TSE’den emekli mühendis Sadık Demir Bey, “Lamı cimi yok … var” sloganı kullanılan bir reklam konusunda mesaj iletmiş.
“Duyarlı kişilerle istişare ederek veya tefsirlerden bakarak lamın Allah mimin Muhammed cimin de Cebrail olduğu, dolayısıyla reklamda Allah yok Muhammed de yok Cebrail de yok … var” şeklinde bir anlam çıktığı kanaatine vardığını belirtiyor ve ekliyor:
“Bütün Türkiye'de olduğu gibi dünya Müslümanlarına ve çocuklarımıza şuur altı bir mesaj verildiği, bir algı oluşturulduğu kanaatindeyim” diyor.
Sözü edilen, bir süpermarket zincirinin son günlerde televizyon ekranlarında dönen müzikli reklamı.
Şarkı nakaratı gibi Lamı cimi yok, … var” sözü üst üste tekrarlanıyor.
Özellikle alt gelir gruplarını da müşteri portföyüne eklemek için ucuz ürünlerin görüntüleri eşliğinde sıkça tekrarlanarak marka adı öne çıkarılmaya çalışılıyor.
Gerçekten bilinç altına inkarcı bir düşünce mi şırınga edilmektedir?
Bu sözler, “Elfaz-ı Küfür” olarak tabir edilen, Allah korusun, insanı küfre götürecek, inkarcı sözlerden midir?
Bunun cevabını elbette din alimleri verecek.
Ama ben bir iletişimci olarak bu reklamı değerlendirdiğimde, reklamın markanın yaygınlığına katkı sağlama amacı taşısa da saygınlığına gölge düşüreceği kanaatindeyim.
Mahalle bakkalı bile “yok” sözcüğünü kullanmaz; “ne ararsan var” der.
Bu reklamda ise hem ürün zenginliği konu edilmeye çalışılıyor, hem de “yok” sözcüğü kullanılıyor.
Bazen reklamcılıkta ters algı da kullanılır ama burada tanınmış bir marka söz konusu olunca ters algı olumsuz bir etkiye sebep olabilir.
Belki “Lamı da var cimi de var” deseler, etkisi ve mesaja katkısı daha iyi olurdu.
***
Lamı cimi yok deyimi Türkçe’de bir tez üzerindeki doğruluğu ve kesinliği artırmak anlamında kullanılıyor. “İtiraz istemem”, “Mazeret kabul etmem” , “Bahane istemem” der gibi…
Köken itibariyle bakınca Arapça “Lâ Yecûzü” yani “Caiz değil” kelimesinin yerine kullanılıyor.
“Lâ Yecûzü” zamanla ya galat kullanımla, ya da kısaltma olarak lam cime dönüşmüş.
Lam ve Cim’i Allah, Muhammed ve Cebrail karşılığı olarak ve bilerek, bu niyetle kullanırsanız tabii ki elfaz-ı küfürden (insanı dinden çıkaracak ifadeler) sayılacak bir kullanım söz konusu olabilecektir.
“Lâ Yecûzü” karşılığına gelen “Mazeret aramam” şeklinde ya da “kesinkes” karşılığında kullanım daha yaygın.
Tabii niyet, kasıt, kullanım yeri ve şekli önemli.
Hoca efendi kürsüden vaaz veriyor:
‘Lami cimi yok, namaz kılınacak…”
Yani namazın mazereti olmaz demeye getiriyor.
Ya da bir devlet büyüğümüz, terörün önlenmesinden söz ederken “Er veya geç, döktükleri kanda boğacağız, bunun hiç lamı cimi yok”, bir başka siyaset adamı FETÖ eyleminden söz ederken “Bu ihanettir, lamı cimi yok” diyor. Bu kullanımlarda “tereddütsüz” “Hiçbir kuşku kabul etmez” anlamı öne çıkıyor, kesinlik ifade ediyor.
“Lamı cimi yok” ifadesini kullanırken onların da dini anlamda bir ters algı oluşturma kastı taşıdığını elbette söyleyemeyiz.
***
Ancak Arapça kökenli sözcüklerin kullanımında daha hassas davranmanın lazım geldiği kesin.
Örneğin bilhassa televizyon dizilerinde sabır ifadesi olarak “Lâ havle” veya “Lâhavle ve lâ kuvvete” şeklinde bir kullanım karşımıza çıkıyor.
“Büyük olan Allah’tan başka hiçbir güç ve kuvvet yoktur” anlamındaki “Lâhavle ve lâ kuvvete illa billahil aliyyil azim” şeklinde ibarenin tümü söylenirse tamam.
Ama sadece baş tarafı alıp devamını getirmediğinizde ”hiçbir güç ve kuvvet yok” demiş olursunuz; olumsuz anlamı verip istisna ifadesini kullanmamış olursunuz.
Veya Ayet El Kürsi’yi kastederken “Allahülâ” deyip “İllâhüvel hayyül kayyum” şeklinde devamını getirmezseniz, bilmeden hâşa “Allah yok” demiş olursunuz.
Keza, “Haydan gelen huya gider” şeklindeki tabiri çalıp çırpma, israf, bol keseden harcama anlamlarında kullanırsanız yanlış yaparsınız. Zira “Hay” da “Hû” da Allah demektir. “Allah’tan gelen Allah’a gider” anlamındadır.
Sağlama alma anlamına gelen “Altmışaltıya bağlama” deyimini iskambil tabiri gibi kullanırsanız hataya düşersiniz.
Oysa Ebced hesabında Arapça Elif harfi 1 rakamına, Lam harfi 30 rakamına He harfi 5 rakamına karşılık gelir ve ALLAH kelimesinin karşılığı 66’dır. Gerekli tedbiri alıp “İşi Allah”a havale etme, takdiri Allah’a bırakma” anlamındadır.
Allah bilmeden düştüğümüz hatalardan korusun.
