İSTANBUL KARAKÖY CAMİ PROJESİ NE OLDU ?

Karaköy Camii veya diğer adıyla Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Camii, 1903'te Karaköy Meydanı'nda İtalyan lavanteni saray başmimarı Raimondo D'Aronco tarafından inşa edilen ve Menderes dönemi 1958 yılında yıkılan camidir.

Saray başmimarı Raimondo D'Aronco nun İstanbul da çok sayıda eseri vardır.1896- 1908 yılları arası başmimarlık görevinde kaldı. İtalyan mimarın İstanbul'daki eserleri ise uzun bir liste oluşturuyor. Şazeli Tarikatı'nın şeyhi, II. Abdülhamit'in manevi rehberi Beşiktaş'taki Şeyh Zafir Külliyesi'nin tasarımı, Kapalıçarşı restorasyonu, Serasker Rıza Paşa Konağı, II. Abdülhamit'in terzisi Hollandalı Botter için yapılan Botter Apartmanı ve sultanın askerî danışmanı Mehmed Şakir için dövme demirden yapılan Fatih Camii haziresindeki mezar da D'Aronco'nun imzasını taşıyor. Botter Apartmanı, İstanbul'da Art Nouveau etkisi taşıyan ilk eser. Arnavutköy'de Memduh Paşa Yalısı, Şişli Hamidiye Hastanesi saat kulesi, Kireçburnu'nda Cemil Bey evi, Tarabya'da İtalyan Büyükelçiliği binası, Tarabya'daki İtalyan Büyükelçiliği, Nişantaşı'nda karakol binası, Taksim, Pera, Pangaltı ve Galata kadastro röleveleri çalışmaları en çok bilinen eserleri arasında.

Ünlü İtalyan mimar 1894 İstanbul depreminde çok sayıda anıtsal eserin tamir restarasyon işinide üstlenmiştir. Ayasofya Camii, I. Mahmud şadırvan restorasyonundan, Mimar Sinan'ın eseri Mihrimah Sultan Camii restorasyonuna, Süleymaniye ve Davud Paşa Camii çeşme planlarından, Üsküdar Gülnuş Emetullah Türbesi restarasyonu onun döneminde yapılmıştır.Ünlü mimarın Şam merkezde tasarımını kendi yaptığı , diktiği sütun anıt hala ayaktadır .Sütun üzerinde Yıldız Hamidiye camisinin maketi bulunmaktadır.

2006 yılında bir Sergi yapıldı , Suna ve İnan Kıraç Vakfı İstanbul Araştırmaları Enstitüsü ve İstanbul İtalyan Kültür Merkezi işbirliğiyle, İtalyan Başkonsolosluğu, Firuli-Venezia Giulia Özerk Bölgesi ve Udine Belediyesi himayesinde düzenlendi. Osmanlı mimarlığının bir dönemine ve 20'nci yüzyıl başındaki İstanbul'a damgasını vuran İtalyan Mimar Raimondo D'Aronco'nun özgün çizim, karakalem ve suluboya çalışmalarıyla, kitaplığından yapılan seçkiyi biraraya getiren serginin açılışını, İtalya Başkonsolosu Massimo Rustico ve Friuli-Venezia Giulia Özerk Bölgesi Başkanı Riccardo Illy gerçekleştirmişti. Küratörlüğünü Prof. Diana Barillari'nin yaptığı sergide, 1893-1909 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu başkentinde yaşayan ve çalışan D'Aronco'nun tanınan eserleri sanatseverlerle buluşmuştu.Sergi yaklaşık 1 ay boyunca ücretsiz olarak İstanbul lulara sunulmuştu.Aslında her sene bu sergi tekrarlanmalı.Bu konular maalesef çok bilinen konular değil.

Sultan 2. Mehmet zamanında yapılan bir tekke harap olunca 17. yüzyılda yerine, Merzifonlu Kara Mustafa Paşa tarafından altında dükkânlar bulunan ve Yağkapanı adıyla anılan bir mescit yaptırılmıştır. Bu mescidin de harap olması nedeniyle 1903'te 2. Abdülhamid'in emriyleİtalyan Lavanteni saray baş mimarı D'Aronco tarafından aynı yere Art Nouveau tarzında bir camii inşa edildi. Cami, 1958 yılında meydan genişletmesi neden gösterilerek yıkıldı.Lakin meydan düzenleme yada yol genişletme çalışmasında bu dar yapı yıkılırken yanındaki 1912 yapımı devasa üzeri masonik mesajlarla dolu bina yıkılmadı.Caminin taşları numaralandırılarak Kınalı adaya yollandı.Sözde burda yeniden inşa edilecekti.Lakin taşların çoğunun kaybedildiği hatta denize atıldığı iddaları var.Taşların bir kısmının Heybeliada vapur iskelesinde kullanıldığı bir kısmınında gene Kınalıada da bir caminin yapımında kullanıldığı iddaları var.Bu arada caminin içindeki değerli eşyalarda kayıptır.Venedik ten getirtilen süslü avize.Cami için getirtilen nadir seccadeler ve diğer eşyaların akıbeti belli değil.Büyük ihtimalle çalındılar.

Caminin yeniden yapılacağı açıklansada halen arsası boştur.Tek çivi çakılmamıştır.Karaköy Mescidi’nin, 2012 yılında ihaleye çıkan projesini Ags Mimarlık’ın üstlendiği biliniyor.Ags Mimarlık yetkilisi Sebahattin Değirmentepe daha önce basına verdiği açıklamada ,projenin hazırlık süreci ile ilgili; caminin orijinal çizimlerinden faydalandıklarını dile getirerek, “Caminin İtalyan mimar D’Aronco’ya ait çizimlerini İtalya’daki Udine Kent Müzesi’nden edindik. Parça parça orijinal eskizleri yorumlayarak projeyi oluşturduk. Projeyi, İtalya’da D’Aronco’yu bilen, takip eden uzman ve akademisyenlerle iletişim halinde yürütüyoruz” diyerek projenin orjinalinden yola çıkarak yapılmaya çalışıldığını belirtti.2018 ağustos ayında burdan bir canlı yayın yapmıştım .Seyredenler hatırlayacaktır.

Karaköy Camii, üzerinde durmaya değecek ölçüde önemli bir eser miydi, mimarlık tarihi açısından ne ifade ediyordu? sorusuna Prof Dr Afife Batur, şöyle cevap verir:

Karaköy Cami, gerçekten mücevher gibi bir camiydi. O sırada Avrupa’da ‘art nouveau’ diye bir akım vardı. Modern akımların öncüsü olan bir akımdı bu. Türkiye’de D’Aranco aracılığıyla gelmiş ve farklı bir forma, İstanbul’a özgü bir biçime bürünmüştü. Çünkü, Avrupalı mimarlar bu formu hiçbir zaman bir camiye veya türbeye uygulama imkánına sahip değildi. D’Aranco bunu yapmıştı ve Karaköy Camii, bunun Türkiye’deki en yetkin örneklerinden birisiydi.Profesör Dr Afife Batur Türkiye nin yetiştirdiği meşhur mimarlardan biridir .2018 yılında 16 Aralık Pazar günü aramızdan ayrıldı .Çok sayıda talabe yetiştirmiş pekçok ödülü olan ünlü mimar 84 yaşındaydı.Cami ile alakalı bazı fotorafları makaleye ekliyorum .Rozetta arşivinde caminin inşa edilirken çekilmiş bir fotorafınada ulaştım.

Caminin 1903-yada 1904 te çekilmiş inşa fotorafı .Fotoraf Rozetta arşivinde saklanmaktadır.

Karaköy cami yıkılmadan az süre önce çekilmiş fotorafı.Yandaki binalarda yıkım başlamış

Karaköy camisi önünde hayat ve akan trafik Sağ taraftaki Ziraat bankası olarak kullanılan , masonik bina önünde Hiram ustanın heykeli görünüyor. Bina hala ayaktadır .Geçen sene restarasyondaydı.

İtalyan mimar 1894-1908 yılları arasında Osmanlı devletinin başmimarıdır.

Mimarın Şam da Şehitler meydanında kendi tasarladığı Telgraf anıtı.Anıt üzerinde İstanbul Hamidiye camisinin maketi bulunmaktadır.Anıt hala ayaktadır.