Arşiv deyince, akla hep , mektup ,telgraf,fotoğraf ,makbuz,harita ve belgeler akla gelir. Halbuki Filmlerde arşivdir.Filmleri ikiye ayırabiliriz. Birinci kısım önemli olayları, gerçek görüntü olarak kaydeden filmlerdir....
Arşiv deyince, akla hep , mektup ,telgraf,fotoğraf ,makbuz,harita ve belgeler akla gelir. Halbuki Filmlerde arşivdir. Filmleri ikiye ayırabiliriz.Birinci kısım önemli olayları, gerçek görüntü olarak kaydeden filmlerdir. Mesela önemli bir yabancı misafirin ziyareti. Bir şehirin içinde yapılmış bir çekim. Ya da askeri bir görüntü, tatbikat yada savaşın cephelerinden bir bölümünü içine alan gerçek görüntüler.İkinci kısım filmler canlandırma dediğimiz filmlerdir. Konuları çok geniş bir yelpazede yüzlerce çeşitten , yüzbinlerce film vardır.Filmler bir ülkenin canlı hafızasıdır aynı zamanda. Canlandırma filmlerinde içlerinde önemli görüntüler olanları vardır. Mesela 1950 yılında İstanbul `da çekilmiş bir filmde, şehirin yarım asır önceki halini görebiliriz. Yaşlı bir ağaç , Olmayan bir bina ,artık kullanılmayan arabalar vs vs.
Ülkemizde çekilmiş, gerçek ve canlandırma filmler mevcut.Bizim için önemli olanlar gerçek görüntüler.Ülkemizde hem yabancı kameramanlar ,hemde kendi kameramanlarımız tarafından çekilmiş filmler bulunmaktadır.Malesef 1.dünya dönemi çekilmiş çok sayıda film uygunsuz saklama koşulları tarafından yok olmuş günümüze ulaşamamıştır.Ülkemizde genelkurmay başkanlığının,Trt arşivinin ,Çeşitli özel ve tüzel kurumların ,birde özel şahısların koleksiyonlarında filmler bulunmaktadır.Ülkemizdeki filmlerin restarasyon işini Mimar Sina üniversitesi sinema televizyon bölümünde çalışan bir teknik ekip yapmaktadır.Meraklısı için bundan 100 sene evvel çekilmiş bir filmden daha değerli bişey yoktur.Osmanlı devleti her zaman batılıları cezbeden ,kendilerine çeken bir devletti.Onun için Avrupa ve Amerika` dan pekçok belgeselci, seyyah kameramanlarıyla geldiler . Çok sayıda film çektiler.
Murat Bardakçı sunumunu kendisinin yaptığı, Tarihin arka odası adlı programında birgün şöyle demişti,Bbc arşivinde Osmanlı dönemi İstanbul `un sokak sokak görüntüsü olduğunu gördüm .Son padişah Vahdettin`in İngiltere`nin meşhur zırhlısı Malaya `ya binerken çekilmiş filmi var.Ayrıca sultan 2. Abdülhamit ` in cenaze töreninin filmininde olduğunu ve bu filmin dijital kopyasını çok büyük para ödeyerek satın aldığını anlatmıştı.Türkiye de bu filmden kimsede olmadığını söylemişti.Konuşmada filmin kopyasına kaç para ödediğini söylememişti ama Bbc arşivinde filmlerin saniyesinin 50 ila 60 Paund olduğunu söylemişti.
Avrupa ve Amerika`da çok sayıda arşivlerde Osmanlı dönemi ve erken cumhuriyet dönemi yüzlerce film araştırılmayı keşfedilmeyi bekliyor.
1 Nisan 2017 tarihinde Trt 200 bin saatlik film arşivini herkese açık olarak internette yayınladı. 1980 `ler, 1970 `ler eski dizi film kayıtları,eski müzik klipleri,eğlence programlarının eski bölümleri.Benim gibi tarihe meraklı bir vatandaş olarak burda , beni ençok heyecanlandıran Osmanlı dönemi çekilmiş filmlerdi.Atatürk` ün İsmet İnönü `nün Menderes ` in Celal Bayar `ın filmlerini hayranlıkla seyretmiştik.Neler vardı neler.Bazılarından bahsedelim..
1- 1 .Dünya savaşı asker ve subaylarımızın görüntüleri.
2- Alman imparatoru Wilhelm ` in İstanbul ziyareti 1917
3 – Avusturya –Maceristan imparatoru 1. Karl ` ın İstanbul ziyareti 1918.
4 - 1. Dünya savaşı ekmek üretimi.
5- Kars kalesinde toplu dua
6 – 1. Dünya savaşı dönemi, İttihat ve Terakki cemiyetinin Veliefendi ` de at yarışları.
7 – Bükreş ` in fethi ve Türk karargahı 1917
8 – Enver paşanın Batum ziyareti 1918
9 – 1. Dünya savaşı dönemi Ayestefanos havaalanı ve pilot Hayri Efendi.
10- Galata köprüsü 1918
11 - Sultanahmet mitingleri 1919
12 – İngiliz general Townshend ` in Büyükada daki sürgün cezası.
13 – Mehter takımı 1917 gösterisi.
14 – Çanakkale cephesinde subaylar 1915
15 – Son padişah Vahdettin `in biat töreni 1918
16 – Ermeni mezalimi
17 – Toros demiryolu yapım çalışmaları.
18 – Mehmetçiğin Doğu Anadolu `ya girişi.
Vs vs..
Bunlardan hariç Kurtuluş savaşı dönemi görüntüler.Atatürk ` ün çeşitli vilayetlere yaptıkları ziyaretlerin filmleri ,Atatürk ve İsmet İnönü ` nün askeri tatbikat görüntüleri .Menderes , Celal Bayar ve Cemal Gürsel` in gerçek görüntüleri.Tüm filmleri tüm dünya heyecanla seyrettik .Ama ne olduysa birkaç sene evvel Trt arşiv bu bahsettiğim tüm filmleri siteden sildi.Artık arandığında bu filmler çıkmıyor.Geriye ne kaldı 1970 ve 1980 lerde yapılmış belgeseller,eski müzik klipleri ve bazı dizilerin eski bölümleri kaldı .Neden böyle bir uygulama yapıldı .Kim bu karar imza attı bilmiyoruz.Ve açıklama bekliyoruz.Filmler silindikten sonra gerekçeli kararda açıklanmadı.
Trt 2 ` de Tarihin ruhu isimli bir belgesel çalışması yapılıyor.En son 52 . bölüme kadar geldiler.Bu programın ekibine, özellikle Saadet Özen `e çok teşekkür ediyorum.Böyle bir çalışmanın Türkiye televizyon tarihinde bir örneği yoktur.Tarihi filmlerin hikayeleri.Ne zaman çekilmiş ? Filmi kim çekmiş? İçinde kimler var ? Çok önemli bir belgesel çalışması.Programı seyredemeyenler Trt `2 nin You Tube kanalından tekrarlarını seyredebilirler.Mutlaka izleyin.
