Kader değişir mi? Kader değişirse, Allah önceden değişeceğini
bildiği halde, neden en son halini yazmıyor da önce değişiklik
olacak kaderi yazıp, daha sonra değişiklik yapıyor. Kaderde
değişiklik olacağını bile bile en son halini neden yazmıyor?
Kaderin değişmesi de bir kaderde yazılı değil mi? Kaderde
değişiklik olmaz diyen ayet ve hadisler de, kaderin değişeceğini
bildiren hadisler de var. Peki, bu iki zıt görünen nasları (ayet ve
hadisleri) nasıl anlamalıyız? Bu soruları ilk defa bu zamanın
insanları sormuyor. Bu konular daha önce yaşayan tüm insan
nesilleri tarafından üzerinde düşünülmüş ve cevaplandırılmaya
çalışılmıştır. Her çağın anlayışına göre cevaplar verilmiştir.
Kader gelecekte meydana gelecek tüm fiillerin veya hareketlerin
veya olayların Allah tarafından önceden bilinip bir deftere
yazılmasıdır. Allahın ilmi ile bildiklerinin önceden kayıt
edilerek, saklanmasıdır. Kadere yazılanın ortaya çıkıp
gerçekleşmesi ise kazadır.
Peki, kaderde yazılanlar değişir mi? Allah kaderde yazdığı şeyi
değiştirebilir mi? Nasıl ki insan yapmayı düşündüğü şeyi
değiştirebiliyorsa, Allah da kendi yazdığını değiştirebilmesi
gerekir. Allah önceden nasıl değiştireceğini bilmiyor da, insanlar
gibi sonradan mı karar veriyor? İnsan daha iyisini yapmak için
planını değiştiriyor. Allah daha iyisi bilmiyor da sonradan daha
iyisini yapmak için mi değiştiriyor? Tabii ki hayır… Çünkü Allah’ın
daha iyisini bilmemek gibi bir durumu olamaz. Öyle ise Allah niçin
yazılanı, yani kaderi değiştiriyor? Her şey kaderde yazılı ise,
kaderin değişmesi sonucu gerçekleşecek şeyler, yani kadere yeni
yazılanlar da önceden yazılmış olması gerekmez mi? Tabiî ki kaderin
hangi dua ile hangi sadaka verilmesi ile değişeceği dahi kaderde
yazılıdır. Yani kaderin değişeceği de kaderde yazılıdır. Bu durum
iç çelişkili bir hüküm gibi görünmektedir. Değişikliklerde bir
kader ise kader değişmiş olmuyor ki… Kadere yazılanlar şöyle şöyle
olacakken değişiyor böyle böyle olacak deniyor. Bu değişiklik de
zaten önceden biliniyordu. Bilinmezlik bunun neresinde? Değişecek
şeylerin yazıldığı değişebilir kader ile en son değişikliklerinden
yazıldığı değişemez kader vardır.
Değişebilir kader (kaderi muallak) ile değişmez kaderin (kaderi
mutlak) yazıldığı yerler ile bunları bilecek varlıklar farklıdır.
Yazılma amaçları da farklıdır. Değişebilir kader yani kaderi
muallaktaki değişikliklerin nasıl ve ne zaman olacağı dahi değişmez
kader yani kaderi mutlaka yazılıdır. Her iki kaderi de yazan
Allah’tır. Ama yazılma amaçları farklıdır. Duanın kaderi
değiştirmesi, sadakanın, kaderde yazan belayı defetmesi gibi,
kaderin değiştirilmesi hakkındaki hususları anlatan hadisler,
değişir kaderi yani kaderi muallakayı anlatır. Kaderin asla
değişmeyeceğini anlatan hadisler ise kaderi mutlakı anlatır. Yani
peygamber efendimiz, muhatabının durumuna göre bazen kaderi
muallakadan, bazen de kaderi mutlaktan bahseder. Hadisi şeriflerin
anlamı, muhatabına, zamana, yere ve sebep olan olaya göre kesinlik
kazanır. Geçmişten bahsederken, artık değişmeyen kaderi mutlaktan
bahsetmeli, gelecekten bahsederken, değişebilir bir kader, kaderi
muallakadan bahsetmelidir. Çünkü insan geçmişini değiştirecek irade
gösteremez ancak geleceğini değiştirecek irade gösterebilir.
Sonuç olarak kaderi mutlak, kader muallakadaki tüm değişikliklerin
de yer aldığı, yani en son sözün yer aldığı bir bilgi kitabıdır. En
son değişikliklerin yer aldığı, değişikliklerle beraber tüm olacak
olanların yazıldığı yere, Levh-i Mahfuz diyor Kuran-ı Kerim.
Değişikli yapılabilecekler hakkında bilgiler “Beytü’l İzze”ye inen
bilgilerdir. “Beytü’l İzze”ye inecek olan bilgi Levh-i Mahfuz da
yer alır. Levh-i Mahfuz’dan “Beytü’l İzze”ye kader hakkındaki
bilgiler iner. Hangi olaylar olacak, yıllık olarak oraya iner. Ne
zaman iner? Berat gecesinde iner. Ancak yıl içinde değişiklikler
olabilir. Neye göre; duaya ve amellerimize göre değişiklik olur. Bu
bilgileri kimler öğrenir. Yeryüzündeki işleri yürütmekle ilgili
melekler öğrenir. Bazen de bilgilendirilmesi gereken insanlar
öğrenir.
NOT: Bir daha ki yazıda, her iki kaderin yazılma amaçları üzerinde
duracağım, nasipse…