Doğu Sudan ve Kuzey Afrika İslam’ına oranla Batı Afrika İslam’ında tarikatların çok daha az etkiye sahip bulunduğunu görmekteyiz. İslâmî hayat çok daha zayıf bir yapı arz etmektedir.
Doğu Sudan ve Kuzey Afrika İslam'ına oranla Batı Afrika İslam'ında tarikatların çok daha az etkiye sahip bulunduğunu görmekteyiz. İslamî hayat çok daha zayıf bir yapı arz etmektedir. Zira beş vakit namazı kılanlar oldukça azken, Cuma ve bayram namazlarına rağbet daha fazladır. Sudan Müslümanlarının çoğunluğunun giyim tarzlarını namaz ibadetine özgü şekillendirdiklerini ifade etmektedir. Yani kişinin intisap ettiği şeyhinin veya bağlı bulunduğu alim şahsiyetin tavsiyelerine göre şekillenen bir giyim tarzı görülmektedir. İçerisinde bulunduğun ülke ve ulusa göre bir tarikata veya bir şeyhe bağlanırsınız. Tokolor'da dünyaya gelen bir bireyseniz Ticani müridi olarak doğarsınız. Çünkü Tokolor fatihi el-Hac Ömer Ticaniliği bölgede yaymış ve bölgeye hakim kılmıştır. Oysa siz Pulo'da doğarsanız bir Kadiri müntesibi olursunuz. Zira Şehu Hamudu'nun mensup bulunduğu Fulbeliler ve tüm eski Sudan ırkları uzun zamandır Kadiri kitleleridir. Batı Afrika tarikatları pek mistik zümreler değildir. Hareket önderleri Ticani ve diğer tarikat şeyhleri müslümanların aralarındaki çekişmeleri ve kan davalarını bırakıp cihad yolunda kenetlenmelerini sağlamak için toplum kitlelerini sömürge düzenine ve yabancılara karşı örgütlemede etkindirler. Bugünün Afrika halkı ve şeyhleri pirleri Abdülkadir Geylani ve Ahmed et-Ticani'ye gönül bağı ile bağlı olanların sayısı hiç de az değildir.
Müridin ahlakî değerler bağlamında günlük yaşantısında tarikatına olan bağlılığı önemli bir durum arz etmektedir. Nijerya devletlerinde meşayıhın İslamî geleneklerin uygulanmasında pek fazla dahili bulunmamaktadır. Fakat Ticanî Tarikatına intisap bireyin yaşantısında değişikliğe yol açmış olmalı. Ticaniler Kadirilerden daha fazla uçlardadır. Bu diyarda Kadirilere oranla Ticanilerin daha fazla etkisi söz konusudur. Ticaniler, rüşvet, yalancılık, içki ve sigara içenin yasaklanması gibi bir takım olumlu uygulamalara sahne olmaktadırlar. Bu bölgede İntisap edilen şeyhler hem Kadiri hem Ticani olabilmektedirler. Tarikat uygulamaları bireysel ve toplu bir tarzda gerçekleştirilen zikir adetinde
Derli toplu bir tarzda görülebilmektedir. Tarikata intisap töreninde, yeni giren mürid şeyhine el verir, tarikatın adabına riayet edeceğine dair sadakatle söz verir. Tesbihini alır, yerine getirmesi istenilen vird, evrad ve kasidelerle tarikatın hedefini yakalaması istenir. Tasavvufta tesbih sahibi olmak bir dereceyi gösterir ki, bir şeyhin virdini okuma ve evradını okutma izni alması anlamına gelen tesbih, müridlere ders verme yetkisinin işaretidir. Kuzey Nijerya'da faaliyet yürüten meşayıh tarikatları büyük bir gizliklik içerisinde devam ettirmektedirler. Öyle ki, tarikatın esaslarını ve içeriğini sadece müntesipler bilmektedir. İlahi huzura varmanın yolu olarak görülen zikir meclisleri halk tarafından bilinmemektedir.
Zikir Allah'a hamdi, Peygamber'e salavatı içeren, bireysel ve toplu bir tarzda yapılan bir tefekkür halidir. Yerel bir tarikat yetkilisinin liderliğinde gerçekleştirilen toplu zikirler anlamındaki hadra tüm merasim ve duaları ile birlikte bir ritm halinde devam ettirilmektedir. Onlar zikir esnasında tüm dikkatlerini, düşüncelerini ve hallerini Allah üzerinde yoğunlaştırmayı esas almaktadırlar. Allah'la vahdet hali özel bir konumu ve ayrıcalığı gerektirdiği için, yaygın kanaat bazında onlar Peygamberle ünsiyet peyda etmeyi daha uygun bulmaktadırlar. Ticanilere göre, zikir meclisi kurulup, Cevheratu'l-Kemal isimli virdleri ikinci kez okunduğu esnada, Peygamber'in meclislerini şereflendirdiği öngörülmektedir. Sudanlılar arasında edep kavramı, dinî hayatın en derûnî anlayışlarından biridir. Zikrin îfası ancak edeple anlam kazanmaktadır. Ancak, batı Afrika'da böylesi bir zikir uygulaması oldukça sınırlı bir hal almaktadır. Ticaniyye tarikatında müridler, sabah namazından kuşluk vaktine, ikindi namazından yatsı namazına kadar evrad (belirli zamanlarda okunması adet olmuş Esma-i Hüsna, ayet ve dualar) okunur. Ticaniyye, Mısır, Arabistan ve Asya'nın muhtelif yerlerinde yayılmış olmakla beraber, bu tarikatin en önemli merkezi Fas'tır. Kaynak kitabı ise Ahmed Ticariı'nin Cevahiru'l-maani adil eseridir.
