Tüm dünyayı saran yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının önümüzdeki ay ve yıllarda, çok büyük siyasi ve ekonomik sonuçlar doğuracağı artık aşikar... Birçok uzman, koronavirüs salgını ve yaşanan kaosun ardından, artık hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağını söylüyor. Dünyanın önde gelen güçlerinin bu süreçteki tutumları, söz konusu süreci ne şekilde yürüttükleri gibi parametreler, 'yeni dünya düzeni' için belirleyici olacak.

'Foreign Policy' ve 'Foreign Affairs' gibi önemli dergilerde yer alan makalelerde, koronavirüs bağlamında, özellikle ABD ve Çin'in salgına karşı tavrı masaya yatırılıyor. Foreign Affairs'de yer alan makalede, ABD'nin Başkan Donald Trump yönetimde 'küresel lider' pozisyonundan geri adım attığı belirtilirken, koronavirüs krizinde Çin'in gittikçe daha önemli bir rol üstlenmeye başladığı ifade edildi. Makalede, ABD'nin geri plana çekilmesiyle oluşan güç boşluğunu Çin'in dolduracağı öne sürülürken, 'Süveyş Kanalı krizi' örnek gösterildi ve İngiltere'nin küresel liderlik pozisyonunu 1956 yılında yaşanan bu krizde doğru adımı atmaması nedeniyle kaybettiği hatırlatıldı. Koronovirüs salgınının da benzer bir sonuç doğuracağına dikkat çekilen makalede, ABD'nin küresel liderliğinin etkileneceği ve Çin'in mevcut siyasetiyle bu konumu almaya en yakın aday olduğu öne sürüldü.

Çin yardıma başladı!

Başkan Trump'ın yaşanan krizi ele alış biçimi, ABD içinde ciddi eleştiri alıyor. Başkan'ın ilk zamanlar salgını yeterince önemsemeyişi ve yönetimin geciken hamleleri, eleştirilerin ana noktalarından. Trump'ın Twitter üzerinden yaptığı son açıklama da, 'Tedavinin problemden daha kötü olmasına izin veremeyiz' diyerek, 15 günlük periyodun ardından ekonomik kaygılarla yasakları kaldırabileceğinin sinyalini verdi.

Çin yönetiminin aldığı çok sert önlemlerin başarıya ulaşması ise dikkat çekiyor. Ülkede halk, yasaklara harfiyen uyarken, Çin son günlerde dünyada en az yeni vaka görülen ülkelerden biri haline geldi. Çin ayrıca salgından çok ağır etkilenen İtalya gibi ülkelere yardım göndermeye de başladı.

İşte bu noktada, Çin'in küresel lider olarak çıkacağı bir krizin başlangıcında olduğumuz fikri dile getiriliyor. 'Foreign Affairs'ten Prof. Henry Farrel ve Prof. Abraham Newman'ın işaret ettiği gibi, 'Çin, bu krizi kullanarak liderlik arzusunu sergiliyor.'

Stratejiler çöküşte...

Foreign Policy'deki derlemedeyse, 'Kovid-19, ABD merkezli küreselleşmeyi Çin merkezli bir küreselleşmeye kaydıracaktır' tezi ortaya atılıyor. Koronavirüsün, 'ülkelerin stratejilerinin yeni çağa uygun olmadığını ortaya çıkardığını' belirten Harvard Üniversitesi profesörlerinden Joseph Nye Jr., ABD Başkanı Trump'ın 2017 yılında açıkladığı 'büyük güç yarışına odaklanan yeni ulusal güvenlik stratejisinin', Kovid-19'un ortaya çıkışıyla anlamını yitirdiğini belirtti.

Kovid-19 tarihinin 'galipler tarafından yazılacağını' savunan Brookings Enstitüsü Başkanı John Allen da, her milletin koronavirüsle mücadele içinde olduğunu, kimi ülkelerin bunu bir 'demokrasi zaferi', kimilerinin de 'kararlı ve otoriter yönetimin getirisi' olarak tanımlayacağını belirtti.

Uzmanlar, önümüzdeki dönemde virüsle ilgili ciddi önlemler almaması halinde Avrupa Birliği'nin de küresel güç pozisyonunda ciddi düşüş olacağını söylüyor.

G20 ülkeleri ne konuştu?

Dünyanın en büyük ekonomilerinin temsil edildiği G20 grubunun maliye bakanları dün yaptığı telekonferansta koronavirüse karşı ortak bir mali cevap geliştirmeye karar verdi. Fransa Maliye Bakanı Bruno Le Maire, attığı tweetinde, 'sağlık krizinin küresel ekonomi üzerinde yarattığı etki ile mücadele, gelişmekte olan ülkelere mali yardım ve krizden çıkış stratejisi konusunda ortak bir strateji geliştirmeye' karar verdiklerini aktardı. Görüşmenin ardından ortak bir resmi açıklama ise yapılmadı.

'En büyük yardım yaptırımları kaldırmak'

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, ABD'nin koronavirüse karşı mücadele konusunda yaptığı yardım teklifi için 'ABD İran'a yardım etmek istiyorsa yaptırımları kaldırmalı. İran Washington'ın insani yardım teklifini kabul etme niyetinde değil' değerlendirmesini yaptı. ABD'nin yardım teklifinde samimi olmadığını belirten Ruhani, 'İran'ın petrol ihracatını engellediniz, bankacılık işlemlerini durdurdunuz. Yardım teklifiniz tarihteki en büyük yalan' dedi. İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif de Twitter'dan yaptığı açıklamada 'ABD dinlemiyor, Covid-19'a karşı küresel mücadeleyi engelliyor. Tek çare ABD'nin toplu cezasına meydan okumak' ifadesini kullandı. Önceki gün İran dini lideri Ayetullah Ali Hamaney de yardım teklifini reddetmiş, ABD'yi İran için virüs üretip ülkede salgına neden olmakla suçlamıştı. Hamaney, 'Amerikalılar kaç kez, 'Bizden isteyin, İran'a ilaç ve tedavi konusunda yardıma hazırız' teklifi yaptılar. Bu ilginç bir açıklama. Öncelikle siz kendi derdinize çare bulun. Eğer elinizde varsa kendiniz için kullanın' demişti.

Can Çırnaz / Milliyet