Memurların bir kısmı ek iş yapmak istiyor. Bize de bu konuda çok
sayıda soru ulaşıyor. Yasaların bazı sınırlar getirmesine rağmen
memurların ek iş yapmaları mümkün.
ÇERÇEVE YASADA
Çerçeveyi 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu çiziyor. Yasaya göre,
memurlar sosyal güvenlik anlaşması ile bir işyerinde çalışamıyor ya
da kendi adlarına yine sosyal güvenlik sistemine dahil olarak
(Bağ-Kur) işyeri kuramıyor. Ancak bu bağı kurmadan bazı
faaliyetlerde bulunmaları mümkün. İçtihatları da Devlet Personel
Başkanlığı'nın görüşlerinden öğreniyoruz. Bunları bazı örneklerle
anlatalım:
Dizilerde oynayıp, sahneye çıkabilirler mi? Bu işi mesai
saatleri dışında yapmak, görevini küçük düşürücü davranışlardan
kaçınmak ve sosyal güvenlik ilişkisi kurmamak şartıyla dizi veya
filmlerde ya da tiyatro oyunlarında rol alabiliyorlar. Ayrıca
sahneye çıkıp şarkı söyleyebiliyor, bir müzik şirketiyle telif
sözleşmesi yaparak CD de çıkarabiliyorlar. 5846 sayılı Fikir ve
Sanat Eserleri Kanunu kapsamında olmak üzere telif sözleşmesi
yapabiliyorlar.
Kitap yazabilirler mi? Gizli bilgileri bulundurmamak koşuluyla,
memurlar 5846 sayılı Kanun kapsamında eser çıkarabilir.
Köşe yazarlığı yapabilirler mi? Memurun 'hizmet akdine bağlı
olarak' köşe yazarlığı yapması mümkün değil. Yani sigortalı
çalışamıyor. Ancak, 657'nin 'basına bilgi veya demeç verme'
başlıklı 15'inci maddesine aykırı olmamak şartıyla köşe yazarı
olabilir, telif ücreti alabilir.
Şirketlere ortak olabilirler mi? Memurlar esnaflık ya da tüccarlık
yapamıyor ancak anonim ve limited şirketlere hisse ortağı
olabiliyor. Ancak yönetim ve denetim kurullarında görev almamaları
gerekiyor.
Aracını kiralayabilir mi? Devlet memurunun aracını kiraya vermesi,
Türk Ticaret Kanunu'na göre, (tacir) veya (esnaf) sayılmayı
gerektirecek bir ticari faaliyet sayılmıyor.
Hakem olabilirler mi? Memurlar, mesleki faaliyette veya serbest
meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane vb yerler
açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu
kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir
işyerinde veya vakıf üniversitelerinde çalışamaz. Ancak 657 sayılı
Yasa'nın 146'ncı maddesi bu konuda bir istisna getirerek "Gençlik
ve spor hizmetleri uygulamasında fiilen görevlendirilecekler hariç"
ifadesini kullanmıştır. Tabii bunun için çalışılan kurumun en üst
amirinden izin alınması da gerekmektedir.
MESAİYE DİKKAT!
Borsada hisse senedi alabilirler mi? Memurların herhangi bir görev
almamaları kaydıyla genel olarak anonim şirketler ile halka açık
anonim şirketlerde pay sahibi olmalarına yasal bir engel
bulunmamaktadır.
Televizyonda program sunabilirler mi? 657 sayılı Kanun ve ilgili
diğer mevzuatta memurlar için belirlenmiş olan ödev, sorumluluk ve
yasaklara uyulması, faaliyetin mesai saatleri dışında icra
edilmesi, herhangi bir akit ile işverene bağlanılmaması ve sosyal
güvenlik kuruluşlarından biriyle ilişkilendirilmemesi halinde
mümkün olabilecektir.
Başka hangi gelirleri elde edebilirler? Gayrimenkul ve menkul
geliri edebilirler, zirai kazanç sağlayabilirler, bilirkişilik ve
hakemlik yapabilirler, sosyal-mesleki nitelikteki kuruluşların
organlarında görev yapabilirler. Eğitim ve öğretim faaliyetlerinde
görev alabilirler.
DİSİPLİN CEZASI VAR
Memurlar belirlenen sınırlar dışında kanuna aykırı olarak ek iş
yaparlarsa ciddi disiplin cezaları ile karşılaşıyor. 657'deki
düzenlemeye göre, ticaret yapan ya da memurlara yasaklanan işlerde
bulunanlara kademe ilerlemesinin durdurulması cezası veriliyor.