Çalışanların çoğu bir işyerine girdiğinde aylarca deneme süresi gerekçesiyle sigortası yapılmıyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) son açıkladığı verilere göre; çalışanların yüzde 34.2’si kayıtdışı. Yani kabaca 10 milyon kişi sigortasız çalışıyor. Sigortasız çalışılan sürede, işveren SGK’ya işe giriş bildirgesi vermemiş oluyor. Dolayısıyla prim yatmıyor veya eksik yatıyor. Maaş yüksek olduğu halde asgari ücret üzerinden yatan primler de var.
5 YILLIK SÜRE
Yatmayan sigorta primleri çalışanların geleceğinden alıp götürüyor.
Yasa, primi eksik yatanlara da hiç yatırılmayanlara da mahkemelerde
‘hizmet tespit davası’ açma hakkı tanıyor. Bu yolla dava açan
binlerce kişi emekliliğini öne çekti. İşçi, sigortasız çalışarak
geçirdiği sürenin son yılından başlayarak 5 yıl içerisinde hizmet
tespit davası açabilir. Eğer işçi ölmüşse, hak sahipleri de dava
açma hakkına sahip. Bu durum özellikle dul ve yetim maaşı almayı
sağlıyor.
BELGE VE ŞAHİT
Elinizde sağlam belgeler, şahitler varsa ‘iş mahkemesine’ mutlaka
hizmet tespit davası açın. Dava açmak için delil olarak
kullanılabilecek kalemler şunlar: SGK işyeri dosyası, sigortalının
işyeri sicil dosyası, işverenin mesleki kuruluş kaydı, esnaf sicil
kaydı, ticaret odası kayıtları, vergi mükellefiyet kayıtları, ücret
bordroları, tanık, bilirkişi.
BORÇLANMA HAKKI
Askerlik borçlanması ve doğum borçlanması eksik prim olduğunda ilk
akla gelenler. Böylece hem prim hem de yaştan kazanabiliyorsunuz.
Sigortadan sonra yapılan 3 doğum 2160 gün (6 yıl) kazandırıyor. İlk
sigorta yaptırılmadan önce yapılan askerlik ise borçlanılan gün
kadar işe giriş tarihini geri çektiği için emeklilik yaşı ve prim
şartı azalıyor.
MEMURLARDA DURUM
Memurlar ücretsiz izin sürelerini daha sonra borçlanarak emeklilik
hizmetinden saydırabiliyor. Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi
veya tıpta uzmanlık için yurtiçinde veya yurtdışında geçirilen
doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri de borçlanma kapsamında.
Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj
süreleri de borçlanma kapsamında.
ÜCRETSİZ İZİNLER
Sigortalı olarak yapılan avukatlık stajı diğerlerinden ayrı olarak
emeklilik hesabından sayılıyor. Tutukluluk ve gözaltında geçen
süreler de borçlanılabiliyor. Bu süreleri mahkum olunmadığı sürece
borçlanarak hizmetinizden saydırabilirsiniz. Yine ekonomik kriz
dönemlerinde ücretsiz izinli olanlar her yıl için 3 aya kadar
borçlanma yapabiliyor. Doktorlar fahri asistanlık hizmetinde
geçirdikleri süreleri borçlanabiliyor.