İspanya ve Portekiz'de pazartesi günü meydana gelen ve geniş çaplı kargaşaya yol açan elektrik kesintisinin ardından, bölgenin bazı kesimlerinde enerji tedariki kademeli olarak yeniden sağlanmaya başladı. Ancak metro, demiryolu, telefon ve internet hizmetlerinin durmasıyla iki ülke büyük ölçüde felç oldu. Fransa'nın bazı bölgeleri de kesintiden etkilenirken, ATM'ler ve trafik ışıkları devre dışı kaldı.
Yaklaşık 60 milyon kişinin yaşadığı bölgede, kesintiden doğrudan kaç kişinin etkilendiği henüz netlik kazanmadı.
İspanya'nın ulusal şebeke operatörü Red Electrica, Katalonya, Endülüs, Bask Bölgesi ve Kastilya ve Leon gibi bazı bölgelerde elektrik tedarikinin kısmen yeniden sağlandığını açıkladı.
Red Electrica Operasyon Müdürü Eduardo Prieto, Associated Press'e yaptığı değerlendirmede yaşanan durumu "istisnai ve olağanüstü" olarak niteledi. Avrupa Komisyonu'nun Temiz Enerji'den sorumlu Başkan Yardımcısı Teresa Ribera ise olayın, "Avrupa'da son dönemde yaşanan en ciddi vakalardan biri" olduğunu belirtti.
Yetkililer, kesintinin kesin nedenine ilişkin araştırmalarını sürdürürken, uzmanlar farklı senaryoları gündeme getirdi.
Atmosferik Titreşim İddiası
Kesintinin hemen ardından gündeme gelen ilk senaryolardan biri, "atmosfer titreşimi" olarak adlandırılan nadir bir olayla ilgili oldu.
Portekizli enerji şirketi REN, BBC’ye yaptığı açıklamada, söz konusu salınımların Avrupa’daki birbirine bağlı elektrik şebekelerinde senkronizasyon hatalarına ve zincirleme arızalara yol açtığını belirtti. Ancak şirket daha sonra Portekiz medyasına yaptığı açıklamada bu iddiayı yalanladı.
İngiltere'deki Sheffield Üniversitesi'nden Enerji Sistemleri Profesörü Solomon Brown, Euronews Next’e verdiği demeçte, "atmosferik titreşimlerin" yerel elektromanyetik alanlarda küçük kaymalara yol açabileceğini ifade etti. Brown, bunun bir güneş fırtınasına benzer etkiler yaratabileceğini, şebekede kontrol edilmesi gereken güç dengesizliklerine neden olabileceğini söyledi.
Brown, böyle bir rahatsızlık büyüdüğünde, operatörlerin şebekeyi geçici olarak kapatıp, aşamalı şekilde yeniden devreye sokmak zorunda kalabileceğini belirtti. Elektrik akışının yeniden tam anlamıyla sağlanmasının saatler sürebileceğini de vurguladı.
İspanya ve Portekiz'in elektrik şebekelerinin yüksek gerilim hatlarıyla birbirine bağlı olduğunu belirten Brown, bu yapının Avrupa'da yaygın bir uygulama olduğunu, iş birliği sağlarken stres anlarında ayrılıp tekrar birleşebilen esnek bir sistem oluşturduğunu kaydetti.
Şebeke Yapısında Zincirleme Etki
Londra Üniversitesi’nden enerji sürdürülebilirliği uzmanı Onyema Nduka, elektrik şebekelerinin genellikle birbirine bağlı olduğunu, çünkü enerji üretim tesislerinin şehir merkezlerinden uzakta bulunduğunu ifade etti.
Bu yapının, bir noktadaki arızanın diğer bölgelerde de etkili olmasına yol açabileceğini dile getiren Nduka, sistemlerin bu riski azaltmak için yedek jeneratörler, farklı tedarik noktaları ve bağlantılı kablolar gibi önlemlerle donatıldığını söyledi.
Portekizli yetkililer ise AP ve yerel medyaya yaptıkları açıklamalarda, kesintinin ülke dışı kaynaklı teknik bir sorundan kaynaklanmış olabileceğini belirtmekle birlikte, soruşturmanın devam ettiğini vurguladı.
Siber Saldırı İddiası Reddedildi
Endülüs bölgesi lideri Juanma Moreno, pazartesi günü yaptığı açıklamada, yaşanan elektrik kesintisinin arkasında bir siber saldırının bulunabileceği ihtimaline dikkat çekerek, vatandaşlara tedbirli olmaları çağrısında bulundu.
Ancak İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, Portekiz Başbakanı Luis Montenegro ve Avrupa Konseyi Başkanı Antonio Costa dahil olmak üzere birçok yetkili, siber saldırı iddialarını reddetti.
Sanchez, sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı açıklamada, "İspanya bu tür durumlarla başa çıkabilecek mekanizmalara sahiptir" ifadesini kullandı ve halkı yetkililerle iş birliği yapmaya çağırdı.
Portekiz Ulusal Siber Güvenlik Merkezi de yayımladığı bildiride, kesintinin bir siber saldırıdan kaynaklandığına dair herhangi bir bulguya rastlanmadığını duyurdu.
Euronews'te yer alan habere göre; Enerji altyapı danışmanlık firması Neara'nın genel müdürü Taco Engelaar ise Euronews’e yaptığı açıklamada, ulusal elektrik sistemlerinin birbirine bağlı yapısı nedeniyle, hem fiziksel bir arıza hem de olası bir siber saldırının bu tür geniş çaplı kesintilere yol açabileceğini belirtti.
Engelaar, "Böylesine yaygın bir şebeke arızası olağandışı bir durumdur ve ya fiziksel bir arızadan, ya koordineli bir siber saldırıdan ya da üretim-tüketim dengesi bozulmasından kaynaklanabilir" dedi.
Söz konusu durumun, farklı bölgesel ve ulusal şebekelerin birbirine olan bağımlılığını gözler önüne serdiğini de ekledi.
