Stratfor düşünce kuruluşu,Türkiye'nin yerel parayla
ticaret hamlesinin başka ülkelerin de katılımıyla oluşturacağı bir
dalga oluşturması halinde, yeni bir küresel sistem değişikliği
yaşanacağını öngördüklerini söyledi.
Geçtiğimiz hafta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın
dolar'ın yükselişine karşı milli paraya dönüştürme çağrısı üzerine
sivil halkın ve birçok tüzel kuruluşun ellerindeki dolarları Türk
lirasına çevirmesinin Türk lirasını destek olacağı ancak ticari
anlamalarda çok büyük etkisi olmayacağını iddia eden ABD'li
istihbarat örgütü Stratfor, diğer ülkelerde de aynı yaklaşımın
gerçekleşmesi halinde, dünyanın yeni bir sistem değişikliğine
gidebileceğini yazdı.
BAŞKA ÜLKELER DE AYNI YOLU İZLERSE...
Sabah'ın haberine göre Türkiye'deki bu gelişmeyi diğer
ülkelerin de yakından izlediği belirtilen Stratfor yazısında,
doların yükselişiyle baş edebilmek için onların da aynı yolu
izleyebilecekleri öne sürüldü.
Erdoğan'ın öneri alanlarından bir diğeri, özellikle
Türkiye'nin olası rolünü göz önünde bulundurarak, küresel ilgi
çekti. 3 Aralık'ta Erdoğan, Türkiye'nin Rusya, Çin ve İran ile para
birimlerinde ticaret yapması gerektiğini söyledi. Bu, Türkiye'nin
ekonomisini dolara bağımlılığını bırakmak için bir girişim gibi
görünüyor.
KÜRESEL RESMİ DEĞİŞTİRME RİSKİ VAR
Bu düşünce deneyi yine de: Türkiye'nin para birimi
stratejisinin sadece kendi başına anlamlı bir meyve vermenin değil,
aynı zamanda küresel resmi değiştirmeye yetecek sayıda başka
ülkenin benimseyerek ilerlemesi riskini gösteriyor.
DOLARIN YERİNE ADAYLAR...
Dolara alternatif küresel para birimi belirsizliği yaşanırken
şu an doların yerini alabilecek bir kaç aday bulunuyor. Çin'in
Yuan'ı zayıflarken 2001 yılında favori olan Avro ise en zayıf
adaylardan. İngiliz Pound'u ve Japon Yen'i ise güçlü adaylar.
Ancak, en muhtemel çözüm, küresel döviz, dolar yerine Uluslararası
Para Fonu'nun SDR (Özel Çekme Hakkı) uygulaması olabilir
Özel Çekme Hakları (Special Drawing Rights - SDR),
Uluslararası Para fonu (IMF) tarafından 1969 yılında meydana
getirilmiş uluslararası bir rezerv birimi. SDR başlangıçta 0.888671
gram saf altına eşitken yani 1 SDR = 1 ABD Doları iken, 5 yıl sonra
Bretton Woods Sistemi çöküp önemli para birimleri dalgalı kur
uygulamasına geçince, 1974 yılı Temmuz ayında SDR değeri "para
sepeti" yöntemine göre belirlenmeye başlamıştı.
1 Ocak 1981'den itibaren SDR değerinin belirlenmesine konu
oluşturan ulusal para sayısı beşe indirilerek (Amerikan Doları,
Alman Markı, Fransız Frangı, Japon Yeni ve İngiliz Sterlini) dünya
ticaretinde en büyük paya sahip olan ülkelerin ekonomik gücünü
yansıtacak biçimde düzenlenmişti. Ancak son yıllarda Avrupa Birliği
ülkelerinin para birimi olarak Euro'ya geçmesi dolayısıyla Alman
Markı ve Fransız Frangı yerini Euro'ya bırakmıştır. Halen SDR
değerinin belirlenmesinde dört para birimi geçerli.